Livanda 8 oktyabr 2023-cü ildə İsrail və Hizbullah arasında iki ölkənin sərhəd xəttində başlayan “nəzarətli toqquşmalar” 2024-cü ilin son rübündən etibarən İsrailin şiddətli hava və quru hücumlarına çevrilərək minlərlə insanın ölümünə səbəb oldu. Böyük dağıntılar və 27 noyabr 2024-cü ildə elan edilmiş “kövrək atəşkəs” sülhə ümidi artırdı.
2024-cü il Livanda, xüsusilə Hizbullah üçün “dağıdıcı” olarkən, atəşkəs və bəzi siyasi böhranların həlli cəhdləri ön plana çıxdı.
2024-cü ilin sentyabr ayından etibarən bütün Livanda intensivləşən soyqırım İsrailin bombardmanları, qurudan və paytaxt Beyrutda sui-qəsd hücumları ilə ölkənin cənubunu işğal etmək cəhdləri, ən az 4 min insanın ölümünə, 16 mindən çox yaralanmasına və təxminən 1,9 nəfərin ölümünə səbəb olub. Rəsmi məlumatlara görə ölkə daxilində və xaricində milyonlarla insanın köçməsinə səbəb oldu.
İsrail ordusunun yanvarın 2-də Livanın paytaxtı Beyrutun cənubunda, Hizbullahın qalası kimi tanınan Dahiyəyə ilk hücumu zamanı HƏMAS liderlərindən olan Salih əl-Aruri həyatını itirib.
İyulun 30-da İsrailin Beyrutda Dahiyəni hədəf alan hücumunda Hizbullahın o zamankı baş katibi Həsən Nəsrullahın “sağ əli” Fuad Şükür həyatını itirib.
İsrail sentyabrın 17-də Hizbullah üzvlərinin istifadə etdiyi peycerləri, sentyabrın 18-də isə radioları eyni vaxtda partladıb, çoxlu sayda insan həlak olub və yaralanıb.
Hizbullah hərəkatı kəşfiyyat çatışmazlığı və İsrailə qarşı gözlənilən müqaviməti göstərmədiyi üçün tənqid olunsa da, Nəsrullah radio və peycerlərin partlaması ilə bağlı “tarixi zərbə aldıqlarını” bildirib.
Hizbullah İsrail ordusunun hücumlarında hərəkatın komandanlığından çoxlu adam itirdiyi halda, sentyabrın 27-də Beyrutun cənubundakı Dahiyədə İsrail tərəfindən həyata keçirilən şiddətli bombardmanlarda Hizbullahın baş katibi Nəsrullah öldürülüb.
İsrailin F-35 döyüş təyyarələri ilə həyata keçirdiyi bombardmanda Nəsrullahın öldürülməsi Hizbullaha ağır zərbə oldu.
Hücumların intensivliyini artıran İsrail Hizbullahın yüksək səviyyəli liderlərinə qarşı sui-qəsdlərini davam etdirirdi.
Nəsrullahın varisi kimi tanınan Haşim Safiyuddin oktyabrın 3-də İsrailin hücumu nəticəsində Beyrutda həyatını itirib.
Münaqişələri müharibəyə çevirən İsrail, Livanın cənubunda, İsrail sərhədində yerləşən bir çox qəsəbəyə quru işğalı hücumları təşkil etdi.
130 min hektar sahədə kənd təsərrüfatı pozulub
İşğalçı İsrailin istifadə etdiyi döyüş sursatları, o cümlədən qadağan olunmuş ağ fosfor bombası Livanda kənd təsərrüfatına ciddi zərbə vurdu.
Livan Milli Elmi Tədqiqatlar Şurasının (CNRS-L) məlumatına görə, İsrailin 8 oktyabr 2023-cü ildən Livana etdiyi hücumlarda on minlərlə zeytun və meyvə ağacı, böyük əkinçilik sahəsi yandırılıb, Livanlı fermerlər didərgin düşüb.
İsrailin hücumları zamanı ölkədəki kənd təsərrüfatı ərazilərinin dörddə birini təşkil edən 130 min hektar sahədə kənd təsərrüfatı pozulub.
İsrailin pozmaqda davam etdiyi kövrək atəşkəs
Noyabrın 27-də qüvvəyə minən Livan və İsrail arasında atəşkəs razılaşması, İsrailin pozmasına baxmayaraq, əvvəlcə bomba səslərinə qərq olan Livan xalqı üçün “tunelin sonundakı işıq” oldu.
Razılaşmaya əsasən, İsrail Livana qarşı hücumlarını dayandırmalı, Livanın cənubunda işğal etdiyi bölgələrdən çıxmalı və Livan ordusu bu bölgələrdə yerləşdirilməlidir.
Bununla belə, İsrail bir aydan artıqdır ki, qüvvədə olan atəşkəs rejimini evləri partlatmaqla və məhdud hücumlar təşkil etməklə pozmağa davam etsə də, həm Livan, həm də beynəlxalq ictimaiyyət İsraildən öhdəliklərini yerinə yetirməsini, pozuntularını dayandırmasını və atəşkəsdən çəkilməsini gözləyir. Livanın cənubundakı şəhərlər.
İşğalçı İsrail ordusu noyabrın 27-də atəşkəs elan ediləndən bəri ən azı 333 dəfə pozub.
Livanlı ekspertlər İsrail öz pozuntularına son qoymasa və atəşkəs razılaşmasını tam yerinə yetirməsə, münaqişələrin yenidən başlayacağını proqnozlaşdırır.
Livanda prezident seçkiləri böhranı yanvarın 9-da həll olunacaqmı?
Livan İsrailin hücumlarına görə həm siyasi müstəvidə, həm də ictimaiyyətin gözündə boğucu bir atmosferə sürüklənərkən, Livan Parlamentinin sədri Nebih Berrinin yeni prezidentin seçilməsi üçün iclas keçiriləcəyini bildirməsi 28 noyabr siyasətdə müsbət inkişaf kimi qeyd edilib.
Berrinin bəyanatından sonra Livan siyasətinin bir çox seqmentləri yeni prezidentin yanvarın 9-da seçiləcəyi ilə bağlı müsbət bəyanatlar verdilər.
Livanda prezident Mişel Aunun səlahiyyət müddəti 2022-ci il oktyabrın 31-də başa çatsa da, parlamentdəki adi fikir ayrılıqları yeni prezidentin seçilməsinə mane olub.
2016-cı ildən prezident vəzifəsini icra edən 91 yaşlı Avn 2016-cı ildə parlamentin 46-cı iclasının sonunda da seçilib.
Livan Konstitusiyasına görə, prezident maronit xristian, baş nazir sünni, parlamentin sədri isə şiədir.
Mənbə: TrtHaber