İkinci Dünya Müharibəsi zamanı ABŞ Yaponiyaya böyük təzyiq göstərdi və ultimatum verdi.
Yaponiyanın baş naziri Kantaro Suzuki mətbuat konfransında ultimatuma “mokutsatsu” ifadəsi ilə cavab verib. Lakin bu termin ABŞ tərəfindən səhv başa düşüləndə atom bombası işə düşdü. Budur təfərrüatlar…
İkinci Dünya Müharibəsinin sonu dünya tarixində ən mühüm dönüş nöqtələrindən biri hesab olunur. Lakin bu dövrdə bəzi hadisələr müharibənin gedişatına təsir edən kritik məqamların şahidi oldu. Bunlardan biri Yaponiyanın müharibə zamanı təslim olma danışıqları zamanı baş verən və tarixə “mokusatsu” sözü ilə keçən anlaşılmazlıqdır.
1945-ci ilin yayında müharibənin sonu yaxınlaşdıqca Yaponiyanın vəziyyəti getdikcə çətinləşirdi. ABŞ Yaponiyaya böyük təzyiq göstərdi və 26 iyul 1945-ci ildə Potsdam konfransında Yaponiya hökumətinə müharibəni dayandırmaq üçün ultimatum verdi. Bu ultimatum Yaponiyanın qeyd-şərtsiz təslim olmasını tələb edirdi.
Yaponiya bu ultimatuma rəsmi cavab verməli oldu. Bu arada Yaponiyanın baş naziri Kantaro Suzuki mətbuat konfransında Yaponiya hökumətinin cavabını “mokutsatsu” ifadəsi ilə izah edib. Mokusatsu yapon dilində “ciddi qəbul etməmək” və ya “görməmək” deməkdir. Lakin bu sözün işlədilməsi Qərb mətbuatında yanlış şərh edilib.
ABŞ mətbuatı düşünürdü ki, Suzuki bu termindən istifadə etməklə Yaponiyanın ultimatumunu rədd edir. Lakin reallıqda Yaponiya hökuməti bu mesajı birbaşa rədd cavabı kimi deyil, danışıqları davam etdirmək niyyəti ilə cavab kimi şərh edib. Bu anlaşılmazlıq müharibənin gedişində əhəmiyyətli bir əlaqənin pozulmasına səbəb oldu.
Mokusatsu termininin səhv başa düşülməsi Yaponiyanın təslim olma danışıqları prosesinə böyük təsir göstərdi. Nəticədə ABŞ 1945-ci il avqustun 6 və 9-da Xirosima və Naqasakiyə atom bombası atdı. Bu bombalar müharibənin sonunu gətirdi və Yaponiyanın təslim olmasını sürətləndirdi.
NƏTİCƏ
“Mokusatsu” sözü təkcə dilin və ya ünsiyyətin yanlış anlaşılmasının deyil, həm də müharibənin mürəkkəb siyasi dinamikasının simvoludur. Bu hadisə müharibənin nə qədər mürəkkəb və çox səviyyəli ola biləcəyini və sadə bir bəyanatın necə böyük nəticələrə səbəb ola biləcəyini göstərir. Tarix bizə xatırladır ki, bəzən bir söz belə böyük dəyişikliklərə səbəb ola bilər.
Xirosima
• Tarix: 6 avqust 1945-ci il
• Ölənlərin sayı: ilk gündə 70.000-80.000 adam öldü.
• Daha sonrakı illər: 1945-ci ilin sonuna qədər atom bombasının təsirləri nəticəsində ümumilikdə təxminən 140.000 insanın həyatını itirdiyi təxmin edilir.
Naqasaki
• Tarix: 9 avqust 1945-ci il
• Ölənlərin sayı: İlk gündə təxminən 40,000 adam öldü.
• Daha sonrakı illər: Ümumilikdə təxminən 70.000 insanın atom bombasının təsiri nəticəsində həyatını itirdiyi təxmin edilir.
Ümumi cəmi
Xirosima və Naqasakidə birbaşa partlayış və sonrakı sağlamlıq problemləri səbəbindən ölənlərin ümumi sayının 210.000 civarında olduğu hesab edilir.
Mənbə: TGRT