Alimlər 7 milyard ildir demək olar ki, dəyişməz qalan qalaktikanı müşahidə ediblər. KiDS J0842+0059 adlı bu fosil qalaktika, ilk kainata işıq salan nadir strukturlardan birinə çevrilib. İtalyan alimləri 3 milyard işıq ili uzaqda yerləşən və 7 milyard ildir demək olar ki, dəyişməz qalan qalaktika kəşf ediblər. KiDS J0842+0059 olaraq təyin olunan bu quruluş astronomiyada “qalıq qalaktika”nın nadir nümunəsidir.
Fosil qalaktikalar, erkən kainatda sürətlə ulduzlar əmələ gətirən, lakin sonradan digər qalaktikalarla birləşmədən təcrid olunmuş vəziyyətdə qalan səma cisimləri kimi müəyyən edilir. Bu xüsusiyyətləri sayəsində kainatın əmələ gəlməsi ilə bağlı mühüm fikirlər təqdim edirlər.
İki Mərhələli Formasiya Prosesi
Alimlər hesab edirlər ki, nəhəng qalaktikalar ümumiyyətlə iki mərhələdə əmələ gəlir. Birinci mərhələdə ulduzlar çox tez doğulur və qalaktika yığcam, yığcam bir quruluşa çevrilir. İkinci mərhələdə ətraf qalaktikalarla birləşmələr başlayır və struktur böyüyür və inkişaf edir. Ancaq fosil qalaktikalar bu ikinci mərhələni demək olar ki, heç vaxt yaşamırlar.
KiDS J0842+0059 kainatın gəncliyində formalaşıb və sonradan heç bir birləşməyə məruz qalmayıb. Tədqiqatçılar qalaktikadakı ulduzların 99,5 faizinin çox erkən əmələ gəldiyini bildirirlər.
Ulduzlarla dolu, lakin sakit dünya
Belə qalaktikalarda Günəşə bənzər milyardlarla ulduz var. Bununla belə, yeni ulduzların formalaşması demək olar ki, tamamilə dayandırılıb. Sıx quruluşlarına görə bu qalaktikalarda bizimkinə bənzər çox planetli sistemləri tapmaq çətin ola bilər.
Tədqiqat rəhbərlərindən biri olan doktor Chiara Spiniello bu cür qalaktikaların kainatda “milyonda bir” nisbətində olduğunu təxmin edir. KiDS J0842+0059-un ilk izləri 2018-ci ildə Çilidəki VLT Teleskopu tərəfindən aşkar edilib. Onun qəti identifikasiyası Arizonadakı Böyük Dürbün Teleskopu ilə aparılan yüksək ayırdetmə qabiliyyətinə malik müşahidələr sayəsində mümkün olmuşdur.
Yeni teleskoplar yeni fosilləri aşkar edəcək
Avropa Kosmik Agentliyi tərəfindən 2023-cü ildə buraxılan Evklid teleskopu həm qaranlıq maddə və enerji haqqında məlumat toplayacaq, həm də fosil qalaktikaların aşkarlanmasını asanlaşdıracaq. Elm adamları bu teleskopun daha çox fosil qalaktikaları tapa biləcəyinə inanırlar.
Professor Mişel Kappellari deyir: “Bu qalaktikalar ilkin kainatda baş verənləri anlamaq üçün əvəzsiz qaynaqlardır”.
Mənbə: TrtHaber