Misir piramidalarını kim tikdi?
Bu sual min illərdir ki, soruşulur və müxtəlif fərziyyələrin mövzusudur. Bununla belə, Böyük Piramidanın içərisində arxeoloqlar tərəfindən edilən kəşf, deyəsən, müzakirələrə son qoyur. Misir piramidalarının tikinti prosesi ilə bağlı mübahisələr 4500 ildir ki, davam edir.
Məsələn, Qədim Yunanların hekayələrində ehramların 20 il 3 aylıq növbə ilə işləyən 100 min qul tərəfindən tikildiyi deyilir.
Ancaq Böyük Piramidanın içərisində bu yaxınlarda tapılan yazılar bu rəvayəti dəyişdirir.
İLK DƏFƏ AÇIQLANDI
Bu yazılar göstərir ki, piramidalar hər 10 gündən bir 1 gün istirahət edən və maaş alan ixtisaslı işçilər tərəfindən tikilib.
Dünya şöhrətli Misirşünas Dr. Zahi Hawass və komandası bu yaxınlarda Kral Palatasının üstündəki bir sıra otaqları müxtəlif təsvir texnologiyaları ilə skan etdi. Nəticədə eramızdan əvvəl 13-cü əsrdə yaşamış insanların divarlarda qoyub getdikləri və indiyədək heç vaxt görülməmiş yazılar üzə çıxıb. Bundan əlavə, komanda piramidanın cənubunda bir neçə qəbir tapıb.
Daş daşıyan kişi heykəlləri və “piramidanın kənarına nəzarət edən”, “usta” kimi heroqlif ifadələri sayəsində məzarların tikintidə çalışan bacarıqlı fəhlələrə aid olduğu anlaşılırdı.
“ƏGƏR KÖLƏ OLSAYLAR BELƏ DƏFN EDİLMƏZDƏR”
Daily Mail-in məlumatına görə, Matt Beall Limitless podkastının qonağı olan Dr. Hawass, “Bu kəşflər piramida quranların qul olmadığını təsdiqləyir. Əgər onlar qul olsaydılar, heç vaxt piramidaların kölgəsində basdırılmazdılar. Qullar məzarlarının içini əbədiyyətə krallar kimi hazırlamazdılar.”
Son tapıntılar piramidaların tikinti prosesinə də işıq salır. Müvafiq olaraq, təxminən 300 metr aralıda yerləşən karxanadan çıxarılan əhəngdaşı çınqıl və palçıqdan istifadə edilməklə tikilmiş rampadan istifadə edilərək tikinti sahəsinə sürüklənib. Sözügedən enişin qalıqları piramidanın cənub-qərbində tapılıb.
Doktor Hawass hazırda yeni layihə üzərində işləyir. Beall tərəfindən maliyyələşdirilən layihə çərçivəsində Böyük Piramidaya robot göndəriləcək. Bu, Böyük Piramidaya müasir dövrdə ilk dəfə çatacaq. Qədim mənbələrdə həmişə piramidaların qullar tərəfindən tikildiyi deyilirdi.
Köhnə Krallığın Dördüncü Sülaləsi dövründə hökmranlıq edən Firon Xeops tərəfindən tikilmiş Böyük Giza Piramidası Misirdəki ən böyük piramidadır. Giza yaylasında bu piramidadan əlavə Xafre və Mykerinos piramidaları və Böyük Sfenks də yerləşir.
Bu tikililərin tikinti üsulları ilə yanaşı, onların yerləşdiyi yerlər və səma cisimləri ilə harmoniya təyinatları hələ də müzakirə olunur. Əvvəllər 19-cu əsrdə Böyük Piramidanın içərisində bəzi yazılar tapılmışdı, lakin onların tikildikdən yüz illər sonra yazıldıqları və saxta olduğu iddia edilirdi.
Beall bu yazıları doktor Havasa xatırladıb dedi: “Bunların saxta olub-olmaması ilə bağlı bəzi mübahisələr var idi. Amma siz indi Kral Palatasının içərisində daha üç kart aşkar etdiyinizi deyirsiniz”.
Bunun üzərinə Dr. Hawass daha əvvəl ictimaiyyətlə paylaşılmayan görüntüləri göstərərək qayalara oyulmuş adlara diqqət çəkdi.
Doktor Hawass, “Bu yazılar girilməsi çətin və təhlükəli olan otaqlarda tapıldı. Yazılarda yalnız təlim keçmiş Misirşünasların tərcümə edə biləcəyi bir yazı üslubundan istifadə edildi. Bu gün kiminsə belə bir şeyi saxtalaşdırması demək olar ki, qeyri-mümkündür. Sadəcə o otaqlara daxil olmaq üçün 10 metrdən çox dırmaşmalı və dar boşluqları sürünməli olacaqdınız”.
Bəzi avropalı səyyahların 18-ci və 19-cu əsrin sonlarında piramidalara daxil olduqlarını və öz adlarını daşlara həkk etdiklərini təsdiqləyən doktor Hawass, “Ancaq aydındır ki, tapdığımız yazılar daha qədimdir və piramidaların tikintisində çalışan misirli fəhlələrə məxsus qraffitilərdir”.
Doktor Hawass həmin görüntüləri Beallın podkastında dünya ilə paylaşıb
Doktor Hawass bu yazılarla yanaşı inşaatçıların məzarlarının da aşkar edilməsinin böyük bir kəşf olduğunu bildirib.
Doktor Hawass qəbirlərdə tikinti prosesində istifadə edildiyinə inandıqları çaxmaq daşından alətlər və döymə lövhələri də tapdıqlarını əlavə edib. “Böyük Piramidanın əsası nəhəng qayadan ibarətdir. Bu qaya 8,5 metr yerin altında həkk olunub. Bu o deməkdir ki, inşaatçılar kvadrat əsası işarələdikdən sonra qayanı dörd tərəfdən kəsməyə başlayıblar və bərk qayadan düz platforma yaradana qədər bunu davam etdiriblər. Bu işin izlərini bu gün Xeops piramidasının cənub tərəfində görmək olar”, – o bildirib.
İşçilərin qruplar halında işlədiyini vurğulayan Doktor Hawass, “Bəziləri daşları kəsir, bəziləri onlara forma verir, qalanları isə taxta xizəklərlə materialları qumun üzərindən çəkirdi. Daha sonra rampalardan istifadə edilərək qayalar hərəkətə gətirildi və biz bu rampalara dair dəlillər tapdıq” deyib.
Doktor Hawass, “Pandus piramidanın cənub-qərb küncündən başlayıb, karxanaya qədər uzandı. Biz bu ərazini qazdıq və qum və palçıqla qarışmış çınqıldan hazırlanmış enişin qalıqlarını tapdıq. Rampanı bitirdikdən sonra hər şeyi çıxarmadılar. Arxada qalanı çıxardıq”.
Doktor Hawass, həmkarı Mark Lehnerin piramidanın şərqindəki ərazidə qazıntı apardığını və onların “işçilər şəhəri” adlandırdıqları ərazini aşkarladığını da bildirib.
Sözügedən əraziyə duzlu balıqların çeşidlənməsi üçün qurğu, çörək istehsal olunan böyük təndir, kazarma və işçilərin məskunlaşdığı qəsəbələr daxildir.
Doktor Hawas, “İşçilərin yalnız soğan, sarımsaq və çörək yediyinə dair məşhur bir mif var, amma ərazidə minlərlə heyvan sümükləri tapdıq. Çikaqo Universitetinin mütəxəssisi bunları təhlil edərək misirlilərin işçilərin qidalandırmaq üçün hər gün 11 dana və 33 keçi kəsdiyini göstərdi. Bu məhsullar təxminən 1000 işçini qidalandırmaq üçün kifayət idi” deyib.
BÖYÜK BOŞLUQDA NƏ VAR?
Dr. Hawass, Beall tərəfindən dəstəklənən Böyük Boşluq layihəsi haqqında da məlumat verdi. Layihə çərçivəsində divardakı kiçik dəlikdən Böyük Piramidaya 1 santimetrlik robot göndəriləcək.
2017-ci ildə kəşf edilən Böyük Boşluq Böyük Qalereya adlanan dəhlizin üstündə yerləşir, bu dəhliz kraliçanın otağı ilə piramidanın mərkəzində yerləşən Kral otağını birləşdirir və ən azı 30 metr ərazini əhatə edir.
Doktor Hawass, Cheopsun itirilmiş sarkofaqını burada tapacaqlarına inandıqlarını söyləyib. Beall dedi: “Mən bunun sarkofaq olduğunu düşünmürəm, çünki heç vaxt sarkofaq olmayıb. Bu əsas piramidaların heç birində heç bir firon aşkar edilməyib”.
Layihəyə gələn ilin yanvar və ya fevral aylarında başlanılması planlaşdırılır.
Mənbə: HurriYet