ABŞ prezidenti Donald Trampın dəfələrlə hər ölkənin onlarla razılaşmaq istədiyini vurğulamasına baxmayaraq, ABŞ indiyədək yalnız 3 ölkə ilə ticarət razılaşması əldə edib.
Prezident Tramp “azadlıq günü” adlandırdığı aprelin 2-də xüsusilə əhəmiyyətli ticarət kəsiri olan ölkələri hədəf alıb.
Ölkələrin “ədalətsiz ticarət təcrübələrini” əsas gətirən Tramp, 10 faizlik baza tarifi və qarşılıqlı gömrük rüsumlarını ehtiva edən əhatəli tarif planını açıqlayıb.
“Ticarət müharibəsi” ilə bağlı narahatlıqlara səbəb olan bu plan qlobal bazarlarda təlatüm yaratdı və bir həftə sonra qisas almayan ölkələr üçün əlavə tariflər 90 gün müddətinə dayandırıldı.
Çinlə qarşıdurmalardan sonra Çinə tətbiq olunacaq qarşılıqlı gömrük rüsumları 125 faizə qaldırılıb. Beləliklə, “fentanil” səbəbiylə tətbiq edilənlər də daxil olmaqla, bu ölkəyə tətbiq ediləcək ümumi tarif dərəcəsi yüzdə 145-ə yüksəldi.
Bu prosesdə prezident Trampın açıqlamaları yaxından izlənilib. Trampın tez-tez “hər ölkə razılaşmaq istəyir” iddiaları ticarət razılaşmaları ilə bağlı optimizmi artırdı və bu diskurs bazarlardakı dərin itkiləri kompensasiya etdi. ABŞ administrasiyası da bəyan edib ki, “90 gündə 90 razılaşma” edilə bilər.
İlk razılaşma Böyük Britaniya ilə əldə olunub
Mayın 7-də “hörmətli ölkə” ilə ticarət müqaviləsi imzalayacaqlarını bildirən Tramp, daha sonra bu ölkənin İngiltərə olacağını açıqlayıb. İngiltərə ilə razılaşmanın elan etdikləri “ilk böyük razılaşma” olduğunu ifadə edən Tramp, bu müqavilənin ABŞ və Böyük Britaniya arasındakı əlaqələri gücləndirəcəyini vurğuladı.
Tramp İngiltərə ilə imzaladıqları müqavilənin detallarını Oval Ofisdə ictimaiyyətə açıqlayıb. Daha çox ölkə ilə müqavilələrin olub-olmayacağı sualına Tramp, “Biz çox yaxınıq. Çoxlu razılaşmalarımız olacaq” deyib.
Tramp Avropa Birliyinin (AB) onlara ticarətdə ədalətsiz davrandığını iddia edib və Aİ-nin razılaşmanı “çox çox istədiyini” deyib.
İngilis avtomobillərinə tətbiq edilən gömrük rüsumlarını 100 minə qədər avtomobil üçün 10 faizə endirən razılaşma çərçivəsində lazımi şərtlərin yerinə yetirildiyi təqdirdə polad və alüminium idxalı üçün də kvota yaradılacağı bildirilib.
Bunun müqabilində İngiltərə daha çox Amerika mal əti və etanol almağa və ABŞ malları üçün gömrük proseslərini asanlaşdırmağa razılaşdı.
ABŞ-ın aprelin 2-də ticarət profisiti olan İngiltərə üçün açıqladığı 10 faizlik tarif dərəcəsinin qüvvədə qalacağı bildirildi.ABŞ və Çin “ticarət atəşkəsi” əldə ediblər
Tariflərə cavab tədbirləri ilə gömrük rüsumları dərəcələrini artıran ABŞ və Çin arasında “ticarət müharibəsi” iki ölkənin nümayəndə heyətlərinin may ayında Cenevrədə apardığı danışıqlardan sonra sakitləşib.
ABŞ və Çin orada qarşılıqlı gömrük rüsumlarını müvəqqəti azaltmaq barədə razılığa gəliblər. Razılaşma çərçivəsində ABŞ-ın mayın 14-dən etibarən 90 gün müddətində Çin mallarına tətbiq edilən gömrük rüsumlarını 145 faizdən 30 faizə, Çinin isə ABŞ mallarına tətbiq edilən gömrük rüsumlarını 125 faizdən 10 faizə endirəcəyi açıqlanıb.
İyun ayında Londonda Çin rəsmiləri ilə iki günlük ticarət danışıqlarından sonra ABŞ-ın ticarət naziri Hovard Lutnik Cenevrədə əldə olunan ticarət razılaşmasının həyata keçirilməsi üçün “çərçivə” əldə etdiklərini açıqlayıb.
Tramp isə ötən ayın sonunda Çinlə ticarət müqaviləsi imzaladıqlarını və Hindistanla “böyük” anlaşma edə biləcəklərini bildirib.
Dünyanın iki ən böyük iqtisadiyyatı arasında ticarət sövdələşməsi ticarət müharibələrinin tənəzzülə səbəb olacağına dair qorxuları sakitləşdirib, bazarlarda risk iştahı artıb.
Vyetnam ABŞ-a “tam giriş” verir
Tramp bu ayın əvvəlində Vyetnamla ticarət razılaşması əldə etdiklərini açıqlamışdı. Razılaşmanın şərtlərinə görə, Tramp Vyetnamdan ABŞ-a göndərilən mallara 20 faiz gömrük rüsumunun tətbiq ediləcəyini, başqa ölkələrdən gələn məhsulların Vyetnam üzərindən daşınması halında bu nisbətin yüzdə 40 olacağını açıqlayıb.
Bunun müqabilində Tramp Vyetnamın “əvvəllər etmədiyi bir şeyi” edəcəyini və ticarət baxımından ABŞ-a “tam çıxış” verəcəyini qeyd edərək, “Başqa sözlə, “bazarlarını ABŞ-a açacaqlar” dedi. Yəni məhsullarımızı Vyetnama “0” gömrük rüsumu ilə sata biləcəyik”.
Trampın aprelin 2-də elan etdiyi, lakin həftədə 90 gün təxirə salınan qarşılıqlı tariflər Vyetnama 46 faiz gömrük rüsumunu nəzərdə tuturdu.
Tarif məktublarının göndərilməsinə başlanılıb
Digər tərəfdən, hər kəslə razılığa gələ bilməyəcəklərini ifadə edən Tramp, “Sadəcə bəzilərinə məktub göndərib “Çox sağ olun, 25, 35, 45 faiz tarifi ödəyəcəksiniz” deyəcəyik” deyib.
Bu çərçivədə Tramp dünən Yaponiya və Cənubi Koreyaya göndərdiyi “tarif məktubları”nda avqustun 1-dən etibarən bu ölkələrdən ABŞ-a göndərilən bütün məhsullara sektor tariflərindən ayrı olaraq 25 faiz gömrük rüsumunun tətbiq ediləcəyini açıqlayıb.
Yüksək tariflərdən qaçmaq üçün başqa ölkələr vasitəsilə ötürülən malların daha yüksək tariflərlə üzləşəcəyinə diqqət çəkən Tramp, qisas halında 25 faizlik tarif dərəcəsinin artacağını qeyd edib.
Tramp məktublarda “bəlkə də” düzəliş etməyi düşünə biləcəklərini ifadə edərək, “Bu tariflər ölkənizlə münasibətlərimizə görə yuxarı və ya aşağıya doğru dəyişdirilə bilər” dedi.
Digər məktublar yoldadırAğ Evin sözçüsü Leavitt də dünən bazar ertəsi daha 12 ölkəyə tarif məktublarının göndəriləcəyini və yaxın günlərdə daha çox məktubların göndəriləcəyini açıqladı.
Tariflərin təxirə salınma müddətinin uzadılacağını da açıqlayan Leavitt, bunun ABŞ üçün ən yaxşı sövdələşmələri istəmələrinin nəticəsi olduğunu söylədi. Digər tərəfdən Tramp Yaponiya və Cənubi Koreyadan başqa ölkələrə gedəcək tarif məktublarını da paylaşıb.
Sözügedən məktublarda Tramp tətbiq olunacaq tarif dərəcələrinin Malayziya, Qazaxıstan və Tunis üçün yüzdə 25, Cənubi Afrika və Bosniya-Herseqovina üçün yüzdə 30, İndoneziya üçün yüzdə 32, Banqladeş və Serbiya üçün yüzdə 35, Kamboca və Tayland üçün yüzdə 36, Laos üçün yüzdə 40, Myan üçün isə yüzdə 40 olduğunu bildirib.
ABŞ-ın mühüm ticarət tərəfdaşı ilə danışıqlar yekunlaşmayıb
İyulun 9-da başa çatan tariflərin təxirə salınması müddətinin avqustun 1-nə qədər uzadılması ilə bağlı sərəncamı dünən Tramp da imzalayıb. ABŞ indiyədək yalnız Böyük Britaniya, Çin və Vyetnamla ticarət razılaşmaları əldə edib, hərtərəfli ticarət həlləri vədindən geri qalıb.
Ölkənin Yaponiya, Hindistan və Aİ kimi əsas ticarət tərəfdaşları ilə apardığı danışıqlar da hələ ki, nəticə verməyib.
Analitiklər Tramp administrasiyasının daha çox razılaşma əldə etmək üçün təzyiqlə üzləşdiyini və üç ay ərzində üç ölkə ilə razılaşmanın Trampın tarif strategiyasının uzunmüddətli perspektivi ilə bağlı suallar doğurduğunu bildiriblər. Analitiklər qeyd ediblər ki, ABŞ-ın təhdidlərini qalıcı ticarət razılaşmalarına çevirə bilməyəcəyi hələ də qeyri-müəyyən olaraq qalır və potensial ticarət razılaşmaları qlobal iqtisadi mənzərəni formalaşdıra bilər.
Mənbə: TrtHaber