İsveçrənin ETH Sürix Universitetinin alimləri ağaclar kimi havadan karbon qazını udmaq qabiliyyətinə malik canlı material hazırlayıblar. Material fotosintetik bakteriyalar sayəsində karbon qazını həm üzvi, həm də mineral formalara çevirə bilir. Makromolekulyar mühəndislik professoru Mark Tibbittin rəhbərlik etdiyi tədqiqatda fotosintetik bakteriyalar (siyanobakteriyalar) xüsusi gelə yerləşdirilib. Beləliklə, həm canlı, həm də böyüyə bilən və atmosferdən birbaşa CO₂ tuta bilən tikinti materialı istehsal olundu.
İki tərəfli karbon saxlama
Material 3D çap texnologiyası ilə formalaşdırıla bilər. Onun böyüməsi üçün yalnız günəş işığı, karbon qazı və əsas qida maddələri ilə zənginləşdirilmiş süni dəniz suyu lazımdır. Onun ən diqqətçəkən xüsusiyyəti karbonu təkcə biokütlə deyil, həm də mineral formada saxlaya bilməsidir.
Sianobakteriyaların bu xüsusiyyəti həm ekoloji, həm də struktur üstünlükləri təmin edir. Fotosintez zamanı materialın daxili strukturunda əhəng daşı kimi bərk karbonatlar əmələ gəlir. Bu minerallar uzunmüddətli karbon ehtiyatı kimi xidmət edir.
Material zaman keçdikcə sərtləşir, davamlılığını artırır
Tibbittin PhD tələbəsi Yifan Cui deyir ki, bu proses həm də materialı mexaniki cəhətdən gücləndirir: “Siyanobakteriyalar zamanla bu yumşaq quruluşu sərtləşdirir”.
Laboratoriya testlərinə görə, bu canlı quruluş 400 gün davamlı olaraq karbon qazını bağlaya bilir. Materialın hər qramında 26 milliqram CO₂ sekvestr edildiyi müşahidə edilmişdir. Bu nisbət təkrar betonda kimyəvi karbon minerallaşmasından (7 mq/q) xeyli yüksəkdir.
Siyanobakteriyalar usta inşaatçılardır
Material canlı hüceyrələrlə doldurulmuş hidrogelə əsaslanır. Bu su əsaslı gel işığın, suyun, karbon qazının və qida maddələrinin keçməsini təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Həm də hüceyrələrin içəridə bərabər paylanmasını təmin edir.
Səth sahəsini artırmaq və işığın dərin təbəqələrə çatmasını təmin etmək üçün 3D printer ilə xüsusi həndəsi strukturlar istehsal edilmişdir. Bu, siyanobakteriyaların bir ildən çox canlı və aktiv qalmasına imkan verdi.
Binalar karbon yuvasına çevrilə bilər
Komanda gələcəkdə bu texnologiyanın binanın fasadlarında üzlük materialı kimi istifadə oluna biləcəyini və beləliklə, strukturun ömrü boyu atmosferdən karbon tutacağını proqnozlaşdırır.
Onun tətbiqinin ilk nümunələri Venesiya Memarlıq Biennalesi və Milan Triennalesi kimi beynəlxalq tədbirlərdə nümayiş etdirilmişdir. Kanada pavilyonunda üç metr hündürlüyündə iki süni “ağac gövdəsi” var. Hər biri ildə təxminən 18 kiloqram CO₂ udur ki, bu da 20 yaşlı şam ağacının orta udma qabiliyyətinə bərabərdir.
Çürümə deyil, transformasiya: Canlı memarlığın yüksəlişi
Milanda sərgilənən “Daphne’s Skin” binasında taxta səthlərə yerləşdirilən mikroorqanizmlər zamanla yaşıl bir patina yaradır. Bu görünüş təkcə estetik çevrilmə deyil; həm də CO₂-i tutan canlı memarlıq elementinə çevrilir.
Mənbə: TrtHaber