RBB: qeyri-müəyyənlik “xarici mövcudluq” effektinə səbəb olur. Kiminsə yaxınlıqda olması hissi, hətta tək olduğunuzda belə, beynin qaranlıq və ya sakit bir mühitdə aydın olmayan siqnallara necə reaksiya verməsi ilə əlaqələndirilir. Çexiyanın Masaryk Universitetinin tədqiqatçıları belə qənaətə gəliblər. Əsər Religion, Brain & Behavior (RBB) jurnalında dərc olunub. Eksperimentdə 126 şagird 30 dəqiqə ərzində gözləri bağlı və qulaq tıxacları ilə qaranlıq bir otağa yerləşdirilib və bu, yüngül sensor məhrumiyyətlər yaradıb. İştirakçılar iki qrupa bölündü: yarısına dedilər ki, sessiya zamanı kimsə təsadüfən otağa daxil ola bilər, digər yarısı isə yox. Bundan sonra fizioloji həyəcan ölçüldü (qalvanik dəri reaksiyasından istifadə etməklə) və sorğular aparıldı. Məlum oldu ki, “başqa bir mövcudluq” hissi üçün həlledici amil daxili qeyri-müəyyənlikdir: iştirakçılar nə qədər narahat olsalar, heç nə görməsələr də, eşitməsələr də, onlara daha tez-tez kiminsə yaxınlıqda olduğu görünürdü. Təsəvvür səviyyəsi yüksək olan insanlar bu cür hissləri daha tez-tez keçirirdilər, fantaziyaya meylli olanlar isə əksinə, “vizual varlıq” haqqında daha az məlumat verirdilər – yəqin ki, sadəcə öz düşüncələrinə girirlər və qeyri-müəyyənlik hiss etmirdilər.
Müəlliflər hesab edirlər ki, bu cür “kabus kimi” hisslər beynin qeyri-müəyyənliyə normal reaksiyasıdır.
Tədqiqatın müəllifi Yana Nenadalova izah edib: “Beynimiz təkamül yolu ilə mümkün təhlükələri hətta mövcud olmayan yerlərdə də hiss etmək üçün konfiqurasiya olunub ki, real təhlükə zamanı reaksiya verməyə vaxtımız olsun”.
Alimlər vurğulayırlar ki, bunlar varsanılar və ya patologiyalar deyil, qeyri-müəyyənlik şəraitində beynin zəif və ya qeyri-müəyyən siqnalları necə emal etməsinin nəticəsidir. Gələcəkdə tədqiqatçılar dünyagörüşü və ya dini inancların bu cür hisslərin məzmununa necə təsir etdiyini və niyə bəzən “varlığın” qorxulu deyil, sakitləşdirici göründüyünü öyrənməyi planlaşdırırlar.
Mənbə: mail.ru