Avstraliyada iqlim dəyişikliyinin ən təhlükəli nəticəsi kimi gözə çarpan həddindən artıq istilər təkcə fiziki deyil, həm də ruhi sağlamlığı təhdid edir.
Yeni araşdırma nəticəsində məlum olub ki, temperatur yüksəldikcə ölkədə psixi sağlamlıq problemləri ciddi həddə çata bilər.
Araşdırmaya görə, 2003-2018-ci illər arasında əldə edilən sağlamlıq məlumatlarına əsaslanaraq, yüksək temperatur dövründə psixi və davranış pozğunluqları (MGD) ilə bağlı xəstəxanaya müraciətlərdə əhəmiyyətli artım var.
Bu pozğunluqlara narahatlıq, depressiya, bipolyar pozğunluq, şizofreniya, maddə və alkoqol asılılığı və bir çox başqa şərtlər daxildir.
Qlobal istiləşmə dayanmasa, risk 49 faizə qədər yüksələ bilər
Tədqiqatçılar proqnozlaşdırırlar ki, qlobal istiləşmə 2100-cü ilə qədər sənayedən əvvəlki səviyyədən 3 dərəcə Selsi altında saxlanılsa belə, MBD-nin yükü 2030-cu illərdə 11 faiz, 2050-ci illərdə isə 27,5 faiz arta bilər.
Lakin heç bir tədbir görülməsə və iqlim böhranı dərinləşərsə, bu nisbət 2050-ci ilə qədər təxminən 49 faizə çata bilər.
Adelaide Universitetinin ekoloji sağlamlıq üzrə eksperti və tədqiqatın aparıcı müəllifi Peng Bi, “İqlim dəyişikliyinin psixi sağlamlığa mənfi təsirləri dünyada getdikcə daha çox tanınır, lakin bu təsirlər tədbirlər görülmədikdə daha da pisləşəcək” deyə qeyd edib.
Temperaturun yüksəlməsinin yalnız yüngül narahatlıq deyil, ciddi psixi pozğunluqları da tətiklədiyinə diqqət çəkən Bi, bu vəziyyətdən xüsusilə gənclərin təsirləndiyini ifadə edib.
Gənclər daha çox risk altında ola bilər
Tədqiqat göstərib ki, 2008-ci ildə Adelaidada 15 günlük istilik dalğası MGD üçün xəstəxanaya qəbulu uşaqlarda 64 faiz, 75 və yuxarı yaşda olanlarda isə 10 faiz artırıb.
Elm adamları həddindən artıq istiliyin psixi sağlamlığa necə təsir etdiyini dəqiq müəyyən etməsələr də, onlar düşünürlər ki, artan bədən istiliyi beynə çatan oksigenin miqdarını dəyişdirə və yuxu rejimini və stress reaksiyalarını poza bilər.
Maraqlıdır ki, araşdırmalar göstərir ki, gənclər yüksək temperaturdan yaşlı insanlardan daha çox təsirlənir. Çünki gənc fərdlərin fizioloji cəhətdən istiyə daha davamlı olmasına baxmayaraq, ümumiyyətlə lazımi tədbirləri görmədikləri və isti hava şəraitində açıq havada işləməyə daha meylli olduqları bildirilir.
Sosial davamlılığa çağırın
Hal-hazırda, avstraliyalıların 44 faizinə, təxminən 8,6 milyon insana, həyatlarının bir nöqtəsində MBD diaqnozu qoyulacaq. İstilik ilə əlaqədar xəstəxanaya yerləşdirmənin ümumi riski aşağı olsa da, 2050-ci ilə qədər bu nisbətin 1,8 faizdən 2,8 faizə yüksələcəyi proqnozlaşdırılır.
Tədqiqatın aparıcı müəllifi Jingwen Liu, “İqlim böhranının gətirdiyi zehni yüklə birlikdə mövcud gənc əhalinin MBD-nin erkən başlanğıcı, cəmiyyətin dayanıqlığının artırılmasını vacib edir” deyib.
Mütəxəssislər deyirlər ki, ictimai səhiyyə işçiləri və tibb işçiləri yüksək temperaturun psixi sağlamlığa təsirlərini daha yaxşı anlamalı və icmaları bu təsirlərdən qorumaq üçün təchiz olunmalıdırlar.
Tədqiqat Nature Climate Change jurnalında dərc olunub.
Mənbə: TrtHaber