Bugun.tv xəbər verir ki, Atmosferdəki istixana qazlarının miqdarı insan fəaliyyəti, istehsal və istehlakın davamlı artması, iş və qazıntı yanacaqlarının həddindən artıq istifadəsi səbəbindən durmadan artır.
Milli Okean və Atmosfer Administrasiyasının (NOAA) məlumatlarına görə, sənayeləşmə dövründən əvvəlki son 400 min il ərzində atmosferdəki karbon dioksid (CO2) nisbəti 200-280 ppm (milyonda hissəciklər) ətrafında qaldı.
Qazının dəyəri 1880-ci ildə təxminən 291 ppm ikən bu dəyər 2023-cü ildə yüzdə 45 artaraq 421 ppm-ə yüksəlmişdir.
“Qlobal temperatur 1800-cü illərdən bəri 1 dərəcədən çox artıb”
İstanbul Texniki Universiteti (İTU) Aeronavtika və Kosmonavtika Fakültəsi Meteorologiya Mühəndisliyi Bölümü Müəllim Prof. Dr. Hüseyin Toros, sənaye inqilabına qədər atmosferdəki hissəciklərin sayının çox da artmadığını və bu miqdarın 300 ppm-in altında qaldığını bildirib.
Karbon dioksidin səviyyəsini hər il artırdığını ifadə edən Toros, “İnsanlar milyonlarla ildir yer altında yığılan qalıq yanacaqlardan istifadə edirlər. 1800-cü illərdən etibarən qalıq yanacaqların istifadəsi enerji istehsalını artırdı, enerji istehsalını artırdı. İnkişaf edən texnologiyalar. Qalıq yanacaqları daha sürətli və asanlaşdırır. Daha çox qalıq yanacaqlara çıxış, daha çox istehsal, atmosferin çirklənməsi karbon dioksid nisbətinin sürətlə artmasına səbəb oldu” deyib.
O, qaz nisbətindəki artımın bir çox iqlim hadisələrinə təsir etdiyinə diqqət çəkib “İsti və soyuq hava dalğaları, sellər, buzlaqların əriməsi okeandakı suyun səviyyəsinin yüksəlməsinə təsir edir. Karbon artımının ən böyük təsirini görürük. dioksid temperaturun artması. 1800-cü illərdən günümüzə qədər qlobal miqyasda istiliyə baxdığımızda 1 dərəcədən çox artdı” deyə bildirib.
Toros “Resurslardan səmərəli istifadə etmək lazımdır ki, onlar gələcək nəslə ötürülə bilsin. Biz qalıq yanacaqlardan istifadəni azaltmalıyıq. Bərpa olunan enerji resurslarından daha səmərəli və daha çox istifadə etməliyik. Bundan əlavə, pula qənaət etməliyik. Biz bunu etməməliyik. ehtiyacımız olmayan məhsulları alırıq.Süni intellektdən istifadə edərək mümkün riskləri proqnozlaşdırmalıyıq.Burada həm hökumətlərin, həm də “Yerli hökumətlərin və ayrı-ayrı şəxslərin öhdəlikləri var. Atmosferdəki karbon qazının miqdarı hər il artmaqda davam edir. Karbon qazının dərəcəsi, hansı ki, 1880-ci ildə 290 ppm idi, bu dekabrın sonunda 421 ppm-ə çatdı. Yəni 45 faiz artım oldu. Atmosferdəki karbon qazının miqdarını azaltmalıyıq” deyib.
O, Yerin əsas enerji mənbəyinin günəş olduğunu vurğulayıb. Günəşdən gələn qısa dalğa uzunluğundakı radiasiyanın atmosferdəki qazlardan asanlıqla keçdiyini bildirib.
Prof. Dr. Atmosferdəki karbon qazının miqdarı artdıqca atmosferdəki istixana qazlarının miqdarının yerin yaydığı uzun dalğa uzunluğunda radiasiyanı saxladığını açıqlayıb. “Tutma miqdarı artdıqca yer isinir. Bu səbəbdən, atmosferdəki karbon qazının miqdarını azaltmalıyıq.Bunu etsək, dünyamız daha çox isinməyəcək” deyərək yekunlaşdırıb.
Mənbə trthaber
Müxbir Qaytən Qasımzadə