Azərbaycan müstəqillik yolunda çoxlu insan həyatını itirib. 35 il əvvəl bu gün sovet ordusu ermənilərin təhriki ilə tanklarla Bakıya daxil olaraq onlarla Azərbaycan türkünü qətlə yetirib. Məqsəd qorxutmaq idi, lakin Azərbaycan o qaranlıq gecədən müstəqilliyini əldə etdi.
“Vətən əcdadlarımızın məzar yeridir, vətən övladlarımızın yurdudur. Vətənini sevməyən yoxdur, sevməyəndə vicdan yoxdur”.
Azərbaycan müstəqillik yolunda çoxlu insan həyatını itirib.
Ən ağrılı günlərdən biri 1990-cı il yanvarın 20-də sovet ordusunun tanklarla Bakıya daxil olması, xalqı qırğına məruz qoyması olub. 1990-cı ilin ilk günlərində Qarabağda və onun ətrafında erməni silahlı dəstələrinin Azərbaycan kəndlərinə hücumları və təqibləri artıb. Ermənilərin təxribatlarından onsuz da təngə gəlmiş sovet ordusu Bakıya daxil oldu və onlarla insan tank izləri ilə əzilib, güllələnərək şəhid oldu.
Bununla belə, Azərbaycan tarixinin ən qara günü parlaq gələcəyə çevriləcəkdi.
“Ermənilərin Qarabağa iddiaları keçmiş tarix”
Ermənilərin Qarabağ iddiasının qədim dövrlərə gedib çıxdığını diqqətə çatdıran Bayburt Universiteti Müəllim Dos. Dr. Ramin Sadıq deyir:
“Hətta SSRİ dövründə Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi İrəvanın bir neçə dəfə məqsədi olub. Lakin 1987-ci ildə Qorbaçovun erməni əsilli baş iqtisadi müşaviri Abel Aqanbekyan Parisə səfəri zamanı Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsini Qorbaçova təklif etdiyini demişdi ki, bu da hadisələrin Moskvanın özünün təxribatına misaldır. Həmin bəyanatdan sonra Ermənistanda və Qarabağda ermənilərin azərbaycanlılara qarşı nümayişləri və hücumları başladı.1987-ci ilin sonunda minlərlə azərbaycanlı Ermənistandan mühacirət etdiyi halda, 1988-ci ilin əvvəlinə bu rəqəm yüz minlərlə idi. Digər tərəfdən, Qarabağda silahlı erməni quldur dəstələri Azərbaycan kəndlərinə hücum etmiş, evlər yandırılmış, insanlar qətlə yetirilmişdir. Təbii ki, bu cür hadisələr Azərbaycan xalqının sovet idarəçiliyinə qarşı nümayişinə səbəb oldu. 1988-ci ilin sonundan yüz minlərlə insan Bakının və digər şəhərlərin meydanlarında nümayişlər keçirərək SSRİ rəhbərliyinə etirazlarını bildirməyə çalışırdılar. Sovet administrasiyası nümayişləri boğmağı, təşkilatçıları həbs etməyi və xalqın tələblərini susdurmağı üstün tutdu. Bu vəziyyət son nəticədə Azərbaycan xalqına ölkənin müstəqilliyi tələbini səsləndirməyə imkan verdi”.
Qanlı Yanvara addım-addım1990-cı ilin ilk günlərində erməni silahlı dəstələrinin Qarabağ və onun ətrafındakı azərbaycanlı kəndlərinə hücumları artdı. Məsələ burasındadır ki, 1990-cı il yanvarın 12-də 500 nəfərlik silahlı erməni dəstəsi Xanlar rayonunun Kuşçu kəndinə basqın edərək onlarla insanı qətlə yetirib.
Yerli qüvvələr Milli Müdafiə Şurasının çətiri altında toplanıb. Lakin separatçı ermənilərin təxribatları dayanmadı, hətta yanvarın 13-də Bakıda bir erməni qəsdən 2 azərbaycanlını qətlə yetirdi. Bundan sonra şəhərdə azərbaycanlılarla ermənilər arasında qarşılıqlı hücumlar baş verdi və sovet təhlükəsizlik qüvvələri hadisələrə qarışmadı.
Qarabağda fövqəladə vəziyyət elan edilib
Yanvarın ortalarında Sovet rəhbərliyi ölkənin müxtəlif bölgələrindən toplanmış təxminən 50 min nəfərlik ordunu şəhər sərhədlərinə yerləşdirdi. Yanvarın 15-də Qarabağ və ətraf ərazilərdə fövqəladə vəziyyət (OHAL) elan edilib. Azərbaycan xalqı bu qərara reaksiya verib və ölkə rəhbərliyini istefaya çağırıb.
Ən böyük nümayiş yanvarın 17-də keçirilib. Xalq Moskvadan erməni silahlı dəstələrinin Azərbaycan kəndlərinə hücumunun qarşısını almağı və Bakı sərhədlərinə toplanmış ordunun Ermənistanla sərhədə keçirilməsini xahiş edirdi. Bundan sonra Azərbaycan sovet administrasiyası Moskvaya göndərdiyi teleqramlarda nümayişçilər arasında silahlı dəstələrin olduğunu iddia edərək, SSRİ ordularından şəhərdə əməliyyat keçirməyi israrla xahiş edirdi.Yanvarın ortalarında Sovet rəhbərliyi ölkənin müxtəlif bölgələrindən toplanmış təxminən 50 min nəfərlik ordunu şəhər sərhədlərinə yerləşdirdi. Yanvarın 15-də Qarabağ və ətraf ərazilərdə fövqəladə vəziyyət (OHAL) elan edilib. Azərbaycan xalqı bu qərara reaksiya verib və ölkə rəhbərliyini istefaya çağırıb.
Ən böyük nümayiş yanvarın 17-də keçirilib. Xalq Moskvadan erməni silahlı dəstələrinin Azərbaycan kəndlərinə hücumunun qarşısını almağı və Bakı sərhədlərinə toplanmış ordunun Ermənistanla sərhədə keçirilməsini xahiş edirdi. Bundan sonra Azərbaycan sovet administrasiyası Moskvaya göndərdiyi teleqramlarda nümayişçilər arasında silahlı dəstələrin olduğunu iddia edərək, SSRİ ordularından şəhərdə əməliyyat keçirməyi israrla xahiş edirdi.
Bakıda fövqəladə vəziyyət elan olundu, amma ictimaiyyətin bundan xəbəri yox idi.
Sovet administrasiyası yanvarın 19-da gecə saat 12:00-da Bakıda fövqəladə vəziyyət elan etdi. Lakin fövqəladə vəziyyətin ictimaiyyətə açıqlanmasından 5 saat əvvəl bütün Azərbaycanı televiziya və radio yayımı ilə təmin edən Böyük Qalada mənşəyi məlum olmayan partlayışlar baş verdi, televiziya/radio verilişləri kəsildi. İctimaiyyət fövqəladə vəziyyətin elan olunduğunu öyrənməyib.Yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə sovet ordusunun tankları 5 istiqamətdən Bakıya daxil oldu. Tanklar şəhərə doğru irəliləyərək onları dayandırmağa çalışan insanları öldürdülər.
150-yə yaxın Azərbaycan türkü öldü.
Gecə boyu davam edən müdaxilə qırğına səbəb olub. Həmin gecə Bakıda 130-dan çox insan həlak olub.Sovet ordusu qırğınlarını Neftçala və Lənkəran kimi digər vilayətlərdə də davam etdirmiş, 150-yə yaxın dinc azərbaycanlı 20 Yanvar qırğınının qurbanı olmuşdur.
Hadisələrdə 744 nəfər yaralanıb, 400-ə yaxın insan sovet ordusu tərəfindən saxlanılıb.
Azadlıq meydanında 1 milyon insan.
Şəhidlər 1918-ci il martın 31-də ermənilərin hücumları nəticəsində həyatını itirmiş azərbaycanlıların məzarlarının yerləşdiyi Dağ parkında torpağa tapşırılıb, sonralar sovet dövründə parka çevrilib.1 milyon azərbaycanlı cəsədləri dəfn etmək üçün Azadlıq meydanına toplaşıb.
Torpaqları uğrunda canından keçənlər “Şəhidlik Xiyabanı”na aparılıb.
Azərbaycan xalqı hər il yanvarın 20-də Qara Yanvar şəhidlərinin xatirəsini yad etmək üçün bu şəhid məzarlığına axışır.
Azərbaycan müstəqillik yolundadır.
Qara Yanvar Azərbaycan xalqının səbrini sınayacaqdı. Azərbaycanlılar artıq sovet administrasiyasına etibar etmirdilər.
Azərbaycanın müstəqilliyinə gedən yolda mühüm addımlar atıldı.
1991-ci ilə qədər Azərbaycan xalqı öz müstəqilliyini elan etmək istəyirdi.
1991-ci il fevralın 5-də ölkə “Azərbaycan Respublikası” adlandırıldı.Azərbaycan 1991-ci il avqustun 30-da müstəqilliyini elan etdikdən sonra Ermənistan Dağlıq Qarabağa iddia edib. Bunun üstündə etnik münaqişələr yarandı.
Azərbaycanlılar sonuncu dəfə 1991-ci il oktyabrın 18-də müstəqilliklərini elan ediblər.
“Qarabağ Azərbaycandır”.
Ermənilərin 1988-ci ildən davam edən 32 illik işğalı Azərbaycan ordusunun uğurlu əməliyyatı ilə başa çatıb.
Qarabağ 2020-ci ildə azad edilib. Üstündən 32 il keçməsinə baxmayaraq, Azərbaycan heç vaxt təslim olmadı, torpaqlarını aldı və bütün dünyaya “Qarabağ Azərbaycandır” idealını qəbul etdirdi. Qanlı Yanvardan Qarabağ zəfərinə qədər olan prosesi dəyərləndirən Dos. Dr. Ramin Sadıq “Qanlı Yanvar Azərbaycanın dirçəlişi idi. Xalq istədiyi müstəqilliyə qovuşdu. “Lakin Ermənistan açıq şəkildə Azərbaycan ərazisinə hücum edib.
Erməni qüvvələri 1992-ci ilin ilk günlərindən Qarabağda böyük hücumlar həyata keçirib. Fevral ayında Xocalıda əsrin ən böyük soyqırımlarından birini törədən erməni əsgərləri mayda Qarabağın strateji şəhəri olan Şuşanı və Ermənistanla sərhəddə yerləşən Laçın şəhərlərini işğal ediblər. 1993-cü ildə Kəlbəcəri tutdu. Nəticədə Ağdam, Füzuli, Qubadlı, Zəngilan və Cəbrayıl əyalətləri işğal olundu. Yüz minlərlə insan öz vətənlərini tərk etməli olduğu halda, minlərlə insan həyatını itirdi.
“200 ildir torpaqları işğal altında olan Azərbaycan parlayan ölkəyə çevrilib”.
Daha əvvəl də dəfələrlə Azərbaycana hücum edən, onlarla əsgər və insanı qətlə yetirən Ermənistan 2020-ci ilin sentyabrında yenidən şiddətli hücuma cəhd edib. Amma bu dəfə Azərbaycan işğalçını tam şəkildə cəzalandırmağı seçdi və bütün maneələrə baxmayaraq, xalqın, dövlətin və ordunun birliyini təmin etməklə işğalçıları öz ərazisindən uzaqlaşdırdı. Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal etdiyi torpaqlar 44 günlük əməliyyat nəticəsində azad edilib.
Azərbaycan əsgərinin xalqın üzündəki hüzn illərini günlər ərzində sevincə çevirdiyini vurğulayan dos. Dr. Ramin Sadıq qiymətləndirmələrini bu sözlərlə yekunlaşdırıb.
“İşğalçının həm döyüş meydanında, həm də diplomatik masa arxasında məğlubiyyəti Azərbaycanın son 200 illik tarixində ən böyük qələbəsi oldu. Həqiqətən də, son 200 ildə torpaqları işğal altında olan Azərbaycanın bəxtini dəyişdi. torpaqlarını işğaldan xilas edən, özünə inamı və qətiyyəti ilə onun yolunu addım-addım izləyən ulduzu parlayan bir ölkəyə çevrildi”.
Mənbə: TrtHaber