Dünyanın müxtəlif ölkələrindən liderlər, elm adamları və fəallar iqlim böhranına qarşı konkret addımlar axtarmaq üçün Bakıda toplaşacaqlar.
Qlobal emissiyaların azaldılması, uyğunlaşma layihələri və iqlim ədaləti kimi kritik mövzular COP29-da müzakirə olunacaq. Vaxt tükənir; Dünya Bakıdan nəticə gözləyir. Noyabrda bütün gözlər Azərbaycanın paytaxtı Bakıya yönələcək. 11-24 noyabr 2024-cü il tarixləri arasında keçiriləcək BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konfransı (COP29) dünya liderlərini, iqlimşünasları, qeyri-hökumət təşkilatlarını və gənc fəalları bir araya gətirərək iqlim böhranının həlli yollarını axtaracaq. COP29 iqlim dəyişikliyi ilə mübarizənin bir daha ən intensiv şəkildə müzakirə ediləcəyi platforma kimi seçilir.
COP29 Tərəflərin Konfransı seriyasının 29-cu tədbiri kimi keçirilir. Əvvəlki illərdə olduğu kimi, iqlim sazişləri, karbon emissiyaları, bərpa olunan enerji hədəfləri və iqlim ədaləti kimi əsas mövzularda müzakirələr aparılacaq. Bununla belə, bu il bir fərq var: Məqsədlərə nail olmaq və həyata keçirmək baxımından indi dönüş nöqtəsi əldə olunub.
COP29 konfransı niyə vacibdir?
Qlobal iqlim böhranının təsirləri hər gün daha çox hiss olunduqca COP29-un əhəmiyyəti artır. Alimlərin xəbərdarlıqlarına görə, əgər dünya 2030-cu ilə qədər istixana qazı emissiyalarını azalda bilməsə, istiləşmə sürəti 1,5°C həddini keçə bilər. Bu, ətraf mühitin dönməz şəkildə məhv edilməsi deməkdir. Bakıda keçiriləcək bu sammitdə ölkələrin iqlim hədəflərini yeniləməsi və yeni, konkret və davamlı qərarlar qəbul etməsi gözlənilir. Digər tərəfdən, xüsusilə inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında maliyyə problemləri də əsas müzakirə mövzusu olacaq.
Bakının ev sahibliyi etdiyi bu sammit həm də regional məna daşıyır. Azərbaycan mədən yanacaqlarına əsaslanan iqtisadiyyatını transformasiya etmək üçün addımlar atan ölkə kimi seçilir. O, enerji keçidi, bərpa olunan enerji sərmayələri və ətraf mühitin davamlılığı sahəsində regionun digər ölkələri üçün nümunə göstərmək istəyir.
Əvvəlki COP- sammitlərindən dərslər
Əvvəlki COP konfransları iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə istiqamətində müəyyən əhəmiyyətli irəliləyiş əldə etmiş, lakin icrada çatışmazlıqlar da olmuşdur. Məsələn, COP21 sammitində imzalanan Paris Sazişi temperatur artımını 1,5°C-dən aşağı saxlamaq məqsədinə doğru dönüş nöqtəsi oldu. Lakin bir çox ölkələr bu sazişdən sonra vədlər versələr də, bu məqsədlər hələ də tam reallaşmayıb.
COP28 keçən il Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Dubay şəhərində keçirilmişdir. Dubayda keçirilən sammitdə qalıq yanacaqların mərhələli şəkildə dayandırılması, bərpa olunan enerjiyə keçid və inkişaf etməkdə olan ölkələrə maliyyə dəstəyi kimi məsələlər ön planda idi. Paris Sazişinin ilk “Qlobal Fond Qiymətləndirilməsi” Dubayda keçirilib və ölkələrin iqlim hədəflərinə nail olmaqda əldə etdikləri tərəqqi qiymətləndirilib.
COP28 iqlim sammitində dünyanın demək olar ki, hər bir ölkəsi iqlim dəyişikliyinin əsas səbəbi olan “qalıq yanacaqlardan uzaqlaşmağa” razılaşdı.
28 ildir davam edən beynəlxalq iqlim danışıqlarında ilk dəfədir ki, belə bir razılaşma əldə edilir.
Dubay sammitində qəbul edilən qərarlardan sonra Bakıda keçiriləcək COP29 Paris məqsədlərinə çatmaq üçün mühüm addım kimi qiymətləndirilir.
COP29-un gündəliyi hansı məsələlərdən ibarət olacaq?
Bu il COP29-da müzakirə ediləcək əsas məsələlər arasında:
-Ölkələrin emissiyaların azaldılması hədəflərini yeniləməsi və karbon emissiyalarını daha da azaltmaq üçün yeni hədəflər təyin etməsi gözlənilir. Alimlər xəbərdarlıq edirlər ki, 2030-cu ilə qədər emissiyalar ən azı 45 faiz azalmalıdır.
-İqlim dəyişikliyinə həssas olan bölgələri daha davamlı etmək üçün uyğunlaşma fondlarının artırılması məqsədi daşıyır. Bu çərçivədə su idarəetməsi, kənd təsərrüfatı və ərzaq təhlükəsizliyi kimi sahələrdə davamlılığı artıracaq layihələrin maliyyələşdirilməsi müzakirə olunacaq.
-İqlim dəyişikliyi səbəbindən inkişaf etməkdə olan ölkələrin yaşadıqları itki və zərərlərin ödənilməsi üçün COP28-də atılan addımların davamı olaraq daha konkret qərarların qəbul edilməsi planlaşdırılır. İqlim böhranından ən çox təsirlənən ölkələr, xüsusilə kiçik ada ölkələri və Afrika ölkələrinin inkişaf etmiş ölkələrdən maliyyə dəstəyi gözləntiləri yüksəkdir.
-Kömür və digər qalıq yanacaq növlərinin mərhələli şəkildə dayandırılması və bərpa olunan enerjiyə keçid məsələsi bu ilin ən böyük müzakirə mövzularından biri olacaq. Enerji istehsalında qalıq yanacaqların payını azaltmaq üçün qlobal əməkdaşlığa nail olmaq məqsədi daşıyır.
İqlim fəallarının və gənclərin tələbləri
Gənc iqlim fəalları da COP29-da öz səslərini eşitdirməyə hazır olacaqlar. Qreta Tunberqin simvolu olduğu gənclərin iqlim hərəkatı son illərdə dünya üzrə bir çox gəncin iqlim dəyişikliyi haqqında məlumatlılığını artırıb. Gənclərin tələbləri aydındır: Onlar təkcə vədlər deyil, konkret addımlar və sürətli həyata keçirilməsini istəyirlər. Bundan əlavə, iqlim ədaləti vurğulanan mühüm bir anlayışdır, çünki ətraf mühitə ən az zərər verən cəmiyyətlər iqlim dəyişikliyindən ən çox təsirlənənlərdir.
Bakı Sammitindən nə gözləmək olar?
Bakıda keçiriləcək COP29 sammitinin dönüş nöqtəsi olacağına ümid edilir. Çünki indi vaxt daralır. Karbon emissiyalarını azaltmaq, iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmaq, bərpa olunan enerjiyə keçidi sürətləndirmək və itkilər və zərərlər üçün həll yolları təmin etmək üçün atılacaq addımlar təkcə gələcəkdə deyil, bu gün də fərq yaradacaq. Bakı iqlim böhranı ilə real mübarizəni nümayiş etdirmək üçün dünyanı bu tarixi sammitdə bir araya gətirmək üçün ideal platforma təklif edir.
Zirvədən sonrakı bəyanatlar qəbul ediləcək qərarların nə qədər cəsarətli və mümkün olduğunu göstərəcək. Dünya iqlim böhranı ilə real qlobal mübarizənin Bakıda keçiriləcək COP29 qərarlarından sonra başlanıb-başlanılmadığını görəcək.
MƏNBƏ: TrtHaber