ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp Panamanı ABŞ gəmilərinə həddən artıq yükləməkdə ittiham etdikdən sonra Panama kanalına nəzarəti ələ keçirməklə hədələyib. Beləliklə, ABŞ nəzarəti ələ keçirə bilərmi? Kanal dünya ticarəti üçün niyə vacibdir, nə qədər maaş alır və hansı ölkələr ondan istifadə edir? Təfərrüatlar xəbərimizdə.ABŞ-da keçirilən prezident seçkiləri Trampın qələbəsi ilə başa çatdıqdan sonra qlobal iqtisadiyyatın gündəmi Trampın başlayacağı gömrük rüsumları olub.
Tramp əvvəlki prezidentliyi dövründə bir çox ölkəyə, xüsusən də Çin və Aİ ölkələri üçün gömrük rüsumları tətbiq edib və qlobal ticarət böhranını alovlandırıb.
Bir çox ölkələr də Trampın gömrük rüsumlarına qarşı tədbir görüb və cavab rüsumları tətbiq ediblər.
Yanvarın 20-də vəzifəsinin icrasına hazırlaşan Tramp gözlənildiyi kimi Çinə yeni vergilər mesajını verdi. Lakin bu dəfə onun hədəfi təkcə Çin deyil, həm də Panama olub.
“ABŞ hər yerdə olduğu kimi Panamada da soyulur”
“Bizim donanmamıza və ticarətimizə çox ədalətsiz və ağılsız münasibət göstərilib. Panamanın tələb etdiyi maaşlar gülüncdür”, – Tramp Truth Social platformasında yazıb.
Bazar günü Arizonadakı çıxışında o, ABŞ-ın “hər yerdə olduğu kimi Panama kanalında da soyulduğunu” söylədi.
Tramp həmçinin Çinin Atlantik Okeanı ilə Sakit Okeanı birləşdirən kanal ətrafında artan təsirinə işarə edib.
“Bu, Çinin və ya başqasının deyil, Panamanın idarə etməli olduğu bir şey idi. Biz heç vaxt onun yanlış əllərə keçməsinə imkan verməyəcəyik” dedi.Panamadan Trampa sərt reaksiya
Panama Prezidenti Xose Raul Mulino Trampın sözlərinə cavab verib, o, Panananı kanaldan istifadəyə görə həddən artıq yüksək ödənişlər almaqda günahlandırıb və kanal düzgün idarə olunmazsa, kanalı ABŞ-a qaytarmağa çalışa bilər.
Prezident Mulino deyib: “Vətəndaşlarım, bir prezident kimi, birmənalı olaraq bildirmək istəyirəm ki, Panama kanalı və ona bağlı olan bütün ərazilər, onun hər kvadratmetri Panamaya məxsusdur. Ölkəmizin suverenliyi və müstəqilliyi müzakirə olunmur. Panama kanalı Panamadır və belə qalacaq”.
Kanalın aydın qaydalar çərçivəsində işlədildiyini vurğulayan Mulino, baxım və idarəetmə proseslərinin təhlükəsiz, davamlı və peşəkar şəkildə həyata keçirildiyini bildirdi.
“Tariflər özbaşına müəyyən edilmir. Bu ödənişlər bazar şəraiti, beynəlxalq rəqabət, istismar xərcləri və kanalın saxlanması və modernləşdirilməsi ehtiyacları nəzərə alınmaqla açıq şəkildə müəyyən edilir”, – Mulino bildirib.
Mulino vurğuladı ki, Panama kanalı birbaşa və ya dolayı yolla Çin, Avropa Birliyi, ABŞ və ya hər hansı digər güc tərəfindən idarə olunmur.
Tramp administrasiyası ilə yaxşı əlaqələr qurmaq istədiklərini ifadə edən Mulino, “Qeyri-qanuni immiqrasiya, narkotik ticarəti və mütəşəkkil cinayətkarlıq kimi prioritet mövzularımız var. Biz hər zaman dialoqa açıq olan bir ölkəyik. Bununla belə, vətən hər şeydən əvvəl gəlir. Bu məsələ heç vaxt müzakirə edilə bilməz”.
Panamanın ən güclü həmkarlar ittifaqlarından biri olan İnşaat və Bənzər Sektorlarda İşçilərin Milli Həmkarlar İttifaqının (Suntracks) rəhbərliyi ilə meydanlara çıxan xalq Panama parlamenti qarşısında Trampa etiraz edib.
Nümayişçilər ABŞ bayrağını və Trampın plakatlarını yandıraraq Panama prezidenti Xose Raul Mulinoya dəstək olduqlarını bildiriblər.
Suntracs tərəfindən edilən açıqlamada, “Donald Trampın təhdidlərini qətiyyətlə rədd edirik. Bu bölgə panamalılara məxsusdur. Biz suverenliyimizi və kanalımızı qorumaqda qərarlıyıq” deyə bəyanat daxil edilib.
Panama kanalı nədir?
Panama kanalı Atlantik və Sakit okeanı birləşdirən, Mərkəzi Amerikanın ən cənub ölkəsi olan Panama ərazisində yerləşən su yoludur.
Panama Kanalı Çin və ABŞ arasında ticarət edən böyük pərakəndə satıcılar və enerji şirkətləri də daxil olmaqla bir çox yükgöndərənlər üçün xərcləri və tranzit vaxtlarını azaldır.
Təxminən 80 kilometr uzunluğunda olan kanalın tikintisinə 1800-cü illərin sonlarında başlanılıb. Kanal 1914-cü ildə nəqliyyata açılıb. Onun tikintisində çoxlu mühəndis və minlərlə fəhlə iştirak etmişdir.
Kanalın tikintisi zamanı malyariya və sarı qızdırma kimi xəstəliklərdən tutmuş böyük sürüşmələrə qədər müxtəlif maneələr üzündən təxminən 27.500 işçi həyatını itirib.
Kanalın açılması ilə Şimali və Cənubi Amerikanın şərq və qərb sahilləri arasında səyahət edən gəmilərin qət etdiyi məsafə minlərlə kilometr azalıb. Panama kanalı necə işləyir?
Coğrafi baxımdan Panama kanalının birləşdiyi okeanlar eyni səviyyədə deyil. Sakit okean Atlantik okeanından bir qədər yüksəkdir.
Dəniz səviyyəsindəki bu fərq gəmilərdən kanalın o biri ucuna çatmaq üçün Panama torpaqlarından dəniz səviyyəsindən 26 metr yüksəkliyə qalxmağı tələb edir.
Bu, gəmiləri qaldıran və endirən kilidli hovuz sayəsində mümkün olur.
Kilid sayəsində kanala daxil olan gəmilər daha yüksək səviyyəyə qaldırılır və sonra kanalın digər ucunda dəniz səviyyəsinə endirilir.
Hər bir kilid kamerası 1000 fut (304 metr) uzunluğunda və 110 fut (33,5 metr) enindədir.
Gəminin bu qıfıllardan keçməsinə icazə verilməli olan maksimum eni 106 fut (32,3 metr) təşkil edir və bu eni olan gəmilər Panamax kimi tanınır.Hansı ölkələr istifadə edir?
Panama kanalı dünya ticarətinin 6 faizini idarə edən mühüm su yoludur.
ABŞ, Çin, Yaponiya, Cənubi Koreya və Almaniya kimi ölkələr bu kanaldan ən çox faydalanan ölkələr sırasındadır.
Xüsusilə ABŞ həm idxal, həm də ixrac fəaliyyətlərində bu kanaldan geniş istifadə edir.
Kanal hər il təxminən 14 min gəmiyə xidmət göstərir.
Mənbə: TrtHaber