Son illərdə süni intellekt texnologiyaları insanların gündəlik və peşəkar həyatında mühüm yer tutmağa başlayıb. İstifadəçilərə təmənnasız olaraq fərdiləşdirilmiş və ağlabatan cavablar təqdim edən bu texnologiya həm də səhiyyə sahəsində məlumatların əldə edilməsi vasitəsinə çevrilib. Ancaq bu vasitə riskli ola bilər və lazımsız narahatlıqlara səbəb ola bilər.
Generativ AI hələ də nisbətən yeni texnologiyadır və daim inkişaf edir. Yeni bir araşdırma Avstraliyada kimin sağlamlıqla bağlı suallar üçün ChatGPT-dən istifadə etdiyini və hansı sualları verdiyini ortaya qoydu.
Tədqiqatın nəticələri insanların səhiyyədə bu yeni texnologiyadan necə istifadə edə biləcəyini və təhlükəsiz istifadə üçün hansı yeni bacarıqlara ehtiyac duyduqlarını anlamağa kömək edə bilər. Bu kontekstdə “süni intellekt sağlamlıq savadlılığı” anlayışının əhəmiyyət qazandığı vurğulanır.
ChatGPT sağlamlıq suallarını kim soruşur?
2024-cü ilin iyun ayında aparılan araşdırmada Avstraliyada 2 mindən çox insanla müsahibə aparılıb. Respondentlərin 9,9 faizi 2024-cü ilin birinci yarısında ChatGPT-də sağlamlıqla bağlı sual verdiyini bildirib.
Ümumilikdə, istifadəçilər ChatGPT-ə “orta” inam ifadə etdilər (5-dən 3.1).
Tədqiqat göstərdi ki, sağlamlıq savadı aşağı olanlar, ingiliscə danışmayan ölkədə doğulanlar və ya evdə başqa dildə danışanlar ChatGPT-dən daha çox istifadə edirlər. Bu onu göstərir ki, ənənəvi sağlamlıq məlumatlarını əldə etməkdə çətinlik çəkən insanlar süni intellektlə dəstəklənən məlumatlara müraciət edirlər.
Sağlamlıq üçün ən çox hansı suallar verilir?
ChatGPT-yə yönəldilən sağlamlıq suallarının əsas mövzuları bunlardır:
Sağlamlıq vəziyyəti haqqında öyrənmək (48 faiz)
Semptomların nə demək olduğunu öyrənmək (37 faiz)
Müəyyən bir məsələ ilə bağlı hansı tədbir görülməli olduğunu soruşmaq (36 faiz)
Tibbi terminləri başa düşmək (35 faiz)
Respondentlərin 61 faizi adətən klinik qiymətləndirmə tələb edən ən azı bir sual verdiklərini deyib. Xüsusilə simptomların nə demək olduğunu öyrənməyə yönəlmiş suallar həkim məsləhətini əvəz edə bilmədiyi üçün “daha yüksək risk” kimi təsnif edildi.
Qeyri-ingilis dilli ölkələrdə doğulmuş və ya evdə başqa dildə danışan insanların bu cür riskli sualları daha çox soruşduğu aşkar edilib.
Bu niyə vacibdir?
Sağlamlıq məlumatları üçün məhsuldar süni intellektdən istifadənin artacağı gözlənilir. Sağlamlıq məlumatları üçün hələ ChatGPT-dən istifadə etməyən sorğuda iştirak edənlərin 39%-i yaxın altı ay ərzində bunu edə biləcəklərini bildiriblər.
Üstəlik, təkcə ChatGPT-nin deyil, Google Gemini, Microsoft Copilot və Meta AI kimi digər süni intellekt alətlərinin də bu sahədə getdikcə daha çox istifadə edildiyi bildirilir.
Xüsusilə fərqli mədəni və linqvistik mənşəli şəxslərin sağlamlıq məlumatları üçün ChatGPT-yə müraciət etdiyi müşahidə edilmişdir.
Bu insanlar sağlamlıq məlumatlarını tərcümə etmək üçün süni intellektdən istifadə etsələr, dəqiqlik dərəcəsi daha da aşağı düşə bilər.
Süni intellekt alətlərinin müxtəlif dillərdə daha az dəqiq cavablar verdiyi məlumdur. Buna görə də, yüksək keyfiyyətli sağlamlıq məlumatlarına çıxışda dil maneəsini aradan qaldırmaq üçün həm insan tərəfindən dəstəklənən, həm də texnoloji həllərə investisiya etmək lazımdır.
Süni intellektin sağlamlıq savadlılığı niyə vacibdir?
Generativ süni intellekt artıq həyatın bir hissəsidir. Bu vəziyyət sağlamlıq sahəsində həm imkanlar, həm də risklər yaradır.
Bir tərəfdən sağlamlıq məlumatlarına daxil olmaqda çətinlik çəkən şəxslər üçün böyük rahatlıq təmin edir. Sağlamlıq məlumatlarının əksəriyyəti geniş ictimaiyyət üçün çox mürəkkəb bir dildə yazıldığından, süni intellekt bu məlumatları sadələşdirə və daha başa düşülən edə bilər.
Digər tərəfdən, tibbi məsləhət üçün ümumi təyinatlı süni intellekt alətlərindən istifadə xüsusilə klinik qiymətləndirmə tələb edən hallarda risklər yaradır.
Əvvəllər məlum olmuşdu ki, bəzi istifadəçilər xəstəxanaya getmək barədə qərar qəbul etmək üçün süni intellekt alətlərinə müraciət ediblər və bunun təhlükəli nəticələri ola bilər.
Sağlamlıq məlumatı üçün düzgün mənbələr haradadır?
İnsanlar süni intellekt alətlərinə müraciət edərkən verdikləri suallara diqqətli olmalı və riskli suallar üçün səlahiyyətli səhiyyə qurumlarına müraciət etməlidirlər.
Avstraliyada etibarlı sağlamlıq məlumatları təqdim edən HealthDirect kimi təşkilatlar ölkə daxilində vətəndaşlara pulsuz dəstək verir.
Qeydiyyatdan keçmiş tibb bacılarından məlumat verən telefon xətləri və onlayn simptomların qiymətləndirilməsi vasitələri xəstəxanaya gedib-getməmək barədə göstəriş verə bilər.
Səhiyyə sektorunda süni intellektin istifadəsi üçün siyasətlər hazırlanarkən, görünür, diqqət əsasən səhiyyə işçilərinin bu texnologiyadan necə istifadə edəcəyinə yönəlib.
Bununla belə, ümumilikdə cəmiyyətin “süni intellekt sağlamlıq savadlılığı” bacarıqlarının artırılması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Süni intellekt alətlərinin istifadəsi genişləndikcə və texnologiya inkişaf etdikcə bu bacarıqlara ehtiyac artacaq.
Mənbə: TrtHaber