“Azərbaycanın COP29-a ev sahibi kimi seçilməsi iqlim dəyişikliyi ilə qlobal mübarizədə əlamətdar məqamdır. Bütün dünya ölkələri ekoloji problemlərin həlli ilə bağlı aktual ehtiyacla mübarizə apararkən, Azərbaycanın builki konfransdakı rolu böyük nəticələrə malikdir”.
Bu fikirləri Dayanıqlı İnkişaf üzrə Qlobal Strateji İnstitutunda (GSISD) DİM və Gənclərin İnkişafı üzrə Direktoru Abdullah Nawab Bugun.tv–yə müsahibəsində bildirib.
– Builki COP29-dan hansı nəticələr gözlənilir?
“Düşünürəm ki, COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi qlobal iqlim gündəliyinin inklüziv xarakterinə dair güclü bəyanatdır. İnkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatların transformasiya potensialını vurğulayır və bərpa olunan enerji sahəsində genişləndirilmiş regional əməkdaşlıq və innovasiyalar üçün zəmin yaradır. Tədbirin yeri bütün dünya ölkələri üçün ümid və ilham çırağı rolunu oynayaraq, iqtisadi artım və ekoloji davamlılığın əl-ələ verə biləcəyini nümayiş etdirir.
Azərbaycan mədəni və geosiyasi təsirlərin unikal birləşməsini özündə cəmləşdirir. Bu coğrafi yerləşdirmə iqlim müzakirələrinə müxtəlif ölkələrin və regionların cəlb edilməsinin zəruriliyini vurğulayır. Konfransı Azərbaycana gətirməklə dünya ictimaiyyəti iqlim dəyişikliyi probleminin həllində balanslaşdırılmış və təmsilçi yanaşmanın vacibliyini etiraf edir. Bu qərar müxtəlif regionların üzləşdiyi çağırışların və imkanların daha hərtərəfli başa düşülməsinə kömək edir, daha effektiv və ədalətli iqlim siyasətinə zəmin yaradır.
Azərbaycanın inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyat kimi statusu COP29-a cəlbedici ölçü əlavə edir. Ənənəvi olaraq qalıq yanacaqlardan asılı olan Azərbaycan iqtisadiyyatını şaxələndirmək və davamlı təcrübələri mənimsəmək istiqamətində mühüm addımlar atmışdır. Qalıq yanacaqdan asılı iqtisadiyyatdan bərpa olunan enerjiyə və ətraf mühitin davamlılığına yönəlmiş iqtisadiyyata keçid digər ölkələr üçün güclü model rolunu oynayır. Azərbaycan öz səylərini COP29-da nümayiş etdirməklə müqayisə edilə bilən iqtisadi və ekoloji problemlərlə üzləşən ölkələrdə oxşar transformasiyalara ilham verə bilər. Bu nümunə iqtisadi artımın ətraf mühitə nəzarətlə balanslaşdırılmasının mümkünlüyünü vurğulayır, daha davamlı inkişaf təcrübələrinə qlobal keçidi təşviq edir.
Azərbaycanda keçirilən COP 29, həmçinin Qafqazda və Mərkəzi Asiyada daha geniş regional əməkdaşlığı inkişaf etdirmək üçün böyük potensiala malikdir. Ekoloji problemlər çox vaxt milli sərhədləri aşır və onların effektiv həlli üçün əlaqələndirilmiş səyləri tələb edir. Konfransın Azərbaycanda keçirilməsi qonşu ölkələrə ümumi ekoloji problemləri müzakirə etmək və əməkdaşlıq strategiyalarını inkişaf etdirmək üçün platforma yaradır. Bu regional yanaşma təkcə diplomatik əlaqələri gücləndirmir, həm də resursları və təcrübəni birləşdirərək iqlimlə bağlı fəaliyyətin effektivliyini artırır.
COP29-da dəstəklənən əməkdaşlıq ruhu iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə davamlı regional tərəqqiyə təkan verərək konfransın hüdudlarından kənara çıxan davamlı tərəfdaşlıqlara səbəb ola bilər”.
– Sizcə COP29 Azərbaycana və digər İEO ölkələrə nə kimi töhvələr verəcək?
“Azərbaycanda COP29-un ən perspektivli aspektlərindən biri ölkənin bərpa olunan enerjiyə investisiyalarını nümayiş etdirmək imkanıdır. Azərbaycan günəş və külək enerjisindən istifadə sahəsində nəzərəçarpacaq irəliləyişlər əldə edərək, özünü təmiz enerjinin inkişafında lider kimi göstərmişdir. Bu təşəbbüsləri vurğulamaqla, COP 29 digər ölkələri oxşar təcrübələri mənimsəməyə təşviq edə bilər və potensial olaraq bərpa olunan enerji texnologiyalarında qlobal irəliləyişlərə təkan verə bilər. İnnovasiyaya bu diqqət texnoloji həllərin iqlim dəyişikliyinin həllində oynadığı mühüm rolu vurğulayır. Azərbaycanın səylərinin görünməsi bərpaolunan enerjiyə əlavə sərmayələri sürətləndirə və daha davamlı enerji təcrübələrinə qlobal keçidi sürətləndirə bilər.
Azərbaycanda COP29-da iştirak edən maraqlı tərəflərin müxtəlifliyinin iqlim dəyişikliyi ilə bağlı daha zəngin və daha əhatəli qlobal dialoqa təkan verəcəyi gözlənilir. Dünyanın hər yerindən hökumətlər, QHT-lər, bizneslər və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları fikir, strategiya və həll yollarını bölüşmək üçün bir araya gələcək. Bu inklüziv yanaşma geniş perspektivlərin və təcrübələrin nəzərə alınmasını təmin edir və daha əhatəli və ədalətli iqlim siyasətinə gətirib çıxarır.
COp29-un əməkdaşlıq mühiti iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə vahid cəbhəni təşviq edərək, müxtəlif sektorlar və regionlar arasında boşluqları aradan qaldıra bilər. Bu genişləndirilmiş dialoq iqlim problemlərinin çoxşaxəli təbiətini həll edən innovativ həllərin hazırlanması üçün çox vacibdir.
Azərbaycanın COP 29-da iqlim dəyişikliyi probleminin həllinə dair görünən öhdəliyi digər dövlətlər üçün güclü ilham mənbəyi ola bilər. Azərbaycan öz səylərini və nailiyyətlərini nümayiş etdirməklə, proaktiv iqlim fəaliyyətinin real faydalarını nümayiş etdirə bilər. Bu görünmə digər ölkələri, xüsusən də oxşar iqtisadi və ekoloji kontekstlərə malik olan ölkələri davamlılıq istiqamətində daha iddialı addımlar atmağa sövq edə bilər. Azərbaycanın nümunəsinin dalğalanma effekti qlobal iqlim hədəflərinə çatmaq üçün daha güclü kollektiv səylərə töhfə verə bilər. Bu ilham beynəlxalq fəaliyyəti gücləndirmək və COP29-da götürülmüş öhdəliklərin konkret, təsirli tədbirlərə çevrilməsini təmin etmək üçün çox vacibdir.
COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi qərarı həm də mədəniyyətin qorunması ilə ətraf mühitin mühafizəsi arasında daxili əlaqəni vurğulayır. Azərbaycanın zəngin mədəni irsi və müxtəlif ekosistemləri dünyaya nümayiş etdiriləcək, həm mədəni, həm də təbii sərvətlərin qorunmasının vacibliyi vurğulanacaq. İqlim fəaliyyətinə bu vahid yanaşma ekoloji davamlılığın emissiyaların azaldılmasından daha çoxunu əhatə etməsi fikrini gücləndirir. Bu, gələcək nəsillər üçün planetin mədəni və təbii irsinin qorunmasını nəzərdə tutur. Bu əlaqəni vurğulamaqla COP 29 planetimizin müxtəlif və qiymətli resurslarının qorunmasının vacibliyini daha geniş şəkildə başa düşməyə kömək edə bilər.
COP 29-da Azərbaycana qlobal diqqətin yönəldilməsi regionun üzləşdiyi xüsusi ekoloji problemlər haqqında məlumatlılığı artıracaq. Səhralaşma, su qıtlığı və biomüxtəlifliyin itirilməsi kimi problemlər beynəlxalq diqqət və dəstək tələb edən kritik narahatlıqlardır. Bu problemləri ön plana çıxarmaqla, COP 29 onların həlli üçün əməkdaşlığın və resursların ayrılmasını artıra bilər. Konfransın yaratdığı yüksək məlumatlılıq təkcə Azərbaycana deyil, həm də daha geniş regiona fayda verən daha məqsədyönlü və effektiv müdaxilələrə səbəb ola bilər. Regional çağırışlara bu diqqət həm yerli, həm də qlobal səviyyədə iqlim dəyişikliyinin həllinin vacibliyini vurğulayır.
Azərbaycanda keçirilən COP 29 iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə beynəlxalq əməkdaşlığın zəruriliyini vurğulayacaq. Konfrans iqlim dəyişikliyinin ölçüsündən və iqtisadi vəziyyətindən asılı olmayaraq bütün ölkələr arasında birgə səylər tələb edən qlobal problem olduğunu xatırladır. Birlik və ortaq məsuliyyət ruhunu inkişaf etdirməklə COP 29 qlobal əməkdaşlığı gücləndirə və iqlim fəaliyyətinə dair beynəlxalq öhdəlikləri gücləndirə bilər. Bu əməkdaşlıq yanaşması qlobal miqyasda iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün effektiv strategiyaların işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsi üçün vacibdir. COP 29-da öyrənilən dərslər və formalaşan tərəfdaşlıqlar davamlı gələcəyə doğru davamlı tərəqqiyə təkan verə bilər”.
– Azərbaycanın COP 29-a ev sahibliyi etməsi dünya ölkələri üçün nə ifadə edir?
“Azərbaycanın COP 29-a ev sahibliyi etməsi onun “Paris Sazişi”nə və qlobal iqlim məqsədlərinə güclü sadiqliyini ifadə edir. Bu kritik konfransa ev sahibliyi etmək məsuliyyətini öz üzərinə götürməklə Azərbaycan iqlim dəyişikliyi probleminin həllinə və dayanıqlı inkişafın təşviqinə sadiq olduğuna dair aydın siqnal göndərir. Bu öhdəlik digər ölkələri öz iqlim öhdəliklərini gücləndirməyə və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün daha qətiyyətli tədbirlər görməyə təşviq edə bilər. Azərbaycanın göstərdiyi nümunə Paris Sazişinin məqsədlərinə nail olmaq üçün kollektiv səylərə təkan verməklə beynəlxalq ictimaiyyətdə yenidən aktuallıq və qətiyyət hissini ilhamlandıra bilər.
COP 29-un Azərbaycanda keçirilməsi qərarının böyük qlobal əhəmiyyəti var. O, inklüziv dialoqu təşviq edir, inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatların potensialını vurğulayır, regional əməkdaşlığı təşviq edir və bərpa olunan enerjidə innovasiyaları təşviq edir. Azərbaycan öz səylərini və nailiyyətlərini nümayiş etdirməklə qlobal iqlim fəaliyyətinə ilham verə bilər və iqtisadi artımın ekoloji davamlılıq ilə balanslaşdırılmasının vacibliyini nümayiş etdirə bilər. Dünya COP29-da Azərbaycanda toplaşarkən, konfrans iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə və planetimizin gələcək nəsillər üçün qorunmasında paylaşdığımız kollektiv məsuliyyətin güclü bir xatırlatmasıdır”.
Abdullah Nəwab – Dayanıqlı İnkişaf üzrə Qlobal Strateji İnstitutunda (GSISD) DİM və Gənclərin İnkişafı üzrə Direktordur. Rumıniyanın Kluj-Napoka şəhərindəki Babes-Bolyai Universitetində Beynəlxalq Münasibətlər və Avropa Tədqiqatları üzrə bakalavr təhsili alan gənc alim kimi o, eyni zamanda ehtiraslı iqlim dəyişikliyi fəalıdır və Stockhlom+50, COP-27 və COP-da iştirak edən YOUNGO-nun fəal üzvüdür.