İqlim dəyişikliyinin yaratdığı həddindən artıq isti dalğası 16-24 iyun tarixləri arasında dünyanın müxtəlif yerlərində təxminən 5 milyard insana təsir edib.
Qlobal istiləşmə ilə havanın temperaturu birdən-birə artmağa başlayıb.
İyunun 16-dan 24-dək olan həddindən artıq istilər dünyanın müxtəlif yerlərində təxminən 5 milyard insana təsir edib.
Dünya əhalisinin 60 faizindən çoxu ekstremal temperaturlarla üzləşir.
Beynəlxalq tədqiqat təşkilatı Climate Central alimlərinin atribusiya təhlilinə əsasən, dünya əhalisinin 60 faizindən çoxu bu ayın ortalarına qədər iqlim dəyişikliyi nəticəsində ən azı üç dəfə daha çox olan həddindən artıq istilərlə üzləşib.
Neft, qaz və kömürün yanması nəticəsində yaranan tullantıların yaratdığı iqlim dəyişikliyi səbəbindən 16-24 iyun tarixləri arasında Hindistanda 619 milyon, Çində isə 579 milyon insan həddindən artıq isti havaya məruz qalıb.
İndoneziyada 231 milyon, Nigeriyada 206 milyon, Braziliyada 176 milyon, Banqladeşdə 171 milyon və ABŞ-da 165 milyon insan həddindən artıq isti havadan təsirləndiyi halda, Avropada 152 milyon, Meksika və Efiopiyada 123 milyon insan 121 milyon insan və 103 Misirdə milyonlarla insan anormal istilərə məruz qalıb.
İyunun 16-dan 24-dək olan həddindən artıq isti dalğası dünyanın digər hissələri də daxil olmaqla, təxminən 5 milyard insana təsir edib.
Bəzi şəhərlərdə temperaturun 50 dərəcəni keçdiyi Səudiyyə Ərəbistanında Həcc ziyarəti zamanı ən azı 1300 nəfər istilərlə bağlı xəstəliklərdən ölüb.
Climate Central-ın təhlilinə görə, Məkkədə mayın 18-dən hər gün iqlim dəyişikliyi səbəbindən ən azı üç dəfə, mayın 24-dən isə beş dəfə daha çox temperatur müşahidə olunub.
Aralıq dənizinin digər bölgələrində, Yaxın Şərqdə və Şimali Afrikada, xüsusilə Yunanıstanda həddindən artıq istilərin yaşandığı bu dövrdə ABŞ-da ardıcıl iki isti dalğası yaşanıb.
Ölkənin cənub hissəsi, Meksika və Mərkəzi Amerika ölkələrini də əhatə edən ilk isti dalğasında ən azı 125 nəfər həlak olduğu halda, ikinci isti dalğası ABŞ-ın şərq sahillərinin böyük bir hissəsini vurub. Nyu-Yorkda istiliklə bağlı təcili ziyarətlərin sayı 600 faiz artıb.
Hindistanda 40 mindən çox insan istidən əziyyət çəkib və 100-dən çox insan həyatını itirib. Ən yüksək temperatur göstəriciləri gündüzlər 50 dərəcəyə, gecələr isə minimum 37 dərəcəyə çatan ölkədə qeydə alınıb.
Bildirilib ki, Çində 50 dərəcəyə çatan həddindən artıq temperaturdan sonra Vuhan şəhəri kondisionerdən istifadə nəticəsində yaranan əlavə elektrik tələbatının öhdəsindən gəlmək üçün elektrik enerjisini normaya salmağa başlaya bilər.
Cənub yarımkürəsinin ölkələrindən biri olan Paraqvayda temperatur iyun ayında ən yüksək həddə çataraq 38 dərəcəni keçib, Peruda isə 36 dərəcəyə çatıb.
Həddindən artıq istilər Misirdə elektrik enerjisinə tələbatın artması səbəbindən elektrik enerjisinin müvəqqəti və planlı kəsilməsinə səbəb olub.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının iqlim elmləri orqanı olan IPCC-nin məlumatına görə, insan fəaliyyəti nəticəsində yaranan qlobal istiləşmə səbəbindən hər 50 ildən bir baş verən həddindən artıq isti dalğaları indi demək olar ki, 5 dəfə çox olur. Hətta müqəddəs Həcc ziyarətimiz də indi həssasdır”.
İqlim Mərkəzi Elm üzrə vitse-prezidenti Endryu Perşinq təhlili dəyərləndirərkən, bir əsrdən artıqdır ki, kömür, neft və qazın yandırılmasının dünyanı getdikcə daha təhlükəli hala gətirdiyini ifadə edərək, “Bu yay dünyada meydana gələn isti dalğaları karbon çirklənməsi dayanana qədər tədricən artır.” “Onlar daha çox yayılacaq qeyri-təbii fəlakətlərdir” deyə xəbərdarlıq edib.
Fransa Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin (CNRS) tədqiqatçısı Davide Faranda, “Builki Həcc zamanı yaşanan ölümcül istilər birbaşa qalıq yanacaqların yanması ilə bağlıdır və ən həssas zəvvarlara təsir edib” deyib.
Yaxın Şərq vətəndaşlarının və zəvvarların sağlamlığını və təhlükəsizliyini qorumaq üçün təcili tədbirlərin görülməsinin vacib olduğunu vurğulayan Faranda, “Yalnız qalıq yanacaq istifadəsinin azaldılması kritik temperatur həddinə çatmağın qarşısını ala bilər və bu mühüm dini ziyarətlərin təkrarlanan faciələrə çevrilməsinin qarşısını ala bilər” deyib.
BMT-nin bütün ədalətli əməliyyatlar üzrə direktoru İmam Saffet Katoviç də iqlim dəyişikliyinin bütün dünyaya təsir etdiyini bildirib və aşağıdakı qiymətləndirməni edib:
Hətta bizim Müqəddəs Həcc ziyarətimiz də iqlim təsirləri nəticəsində yüzlərlə ibadətçinin faciəli şəkildə həlak olması səbəbindən indi həssasdır. Dərhal tədbir görmək vacibdir. Dünyanın neftlə zəngin ölkələri BMT-nin baş katibinin və alimlərin çağırışlarına məhəl qoyaraq, qalıq yanacaqlardan qəti şəkildə uzaqlaşaraq, tədricən ləğv etməlidirlər.
Bu yanacaqlar iqlim böhranına səbəb olur. Bu ekzistensial böhranla üzləşmək üçün bərpa olunan enerjinin gələcəyinə qəti və geri dönməz keçid vacibdir. Liderlər davamlı yol seçərək və indiyədək istismarçı inkişaf təcrübələrindən üz döndərərək icmaları qorumaq üçün indi hərəkətə keçməlidirlər.
Mənbə: EnSonHaber