İqlim dəyişikliyi dünyada ən çox istehlak edilən meyvə olan bananın gələcəyini təhdid edir. Christian Aid-in yeni hesabatına görə, Latın Amerikası və Karib dənizində banan yetişdirilən ərazilərin təxminən 60 faizi 2080-ci ilə qədər məhsul yetişdirmək üçün yararsız ola bilər.
Hesabatda yüksələn temperatur, ekstremal hava hadisələri və iqlimlə əlaqədar zərərvericilərin Qvatemala, Kosta Rika və Kolumbiya kimi əsas istehsalçı ölkələrdə banan istehsalına mənfi təsir göstərdiyi və bu vəziyyətin kənd yerlərində də dolanışıq vasitələrini təhdid etdiyi bildirilib.
Dünyada ən çox istehlak edilən meyvə olan banan buğda, düyü və qarğıdalıdan sonra dördüncü ən vacib qida məhsulu hesab olunur.
Qlobal istehsalın təxminən 80 faizi yerli istehlak üçün olduğu halda, 400 milyondan çox insan gündəlik kalori ehtiyaclarının 15-27 faizini bananın qida dəyərindən qarşılayır.
İstehsalçı ölkələr iqlim böhranının bədəlini ödəyirlər
Dünya banan ixracının 80 faizi Latın Amerikası və Karib hövzəsindən gəlir. Bununla belə, bu bölgələr iqlim böhranına ən az töhfə verənlər arasında olsa da, eyni zamanda ən dağıdıcı təsirləri yaşayan bölgələrdir.
Qvatemalada banan istehsalçısı olan 53 yaşlı Aurelia Pop Xo vəziyyətini belə yekunlaşdırıb: “İqlim dəyişikliyi məhsullarımızı öldürür. Bu, gəlir itkisi deməkdir, çünki biz heç nə sata bilmirik. Mənim tarlamda baş verənlər ölümdür”.
Cavendish növləri təhlükə altındadır
Bananlar, xüsusilə ixrac edilənlərin əksəriyyətini təşkil edən Cavendish çeşidi olduqca zərifdir, 15-35 dərəcə arasında temperatur və müntəzəm su tələb edir. Şiddətli tufanlar yarpaqların tökülməsinə səbəb olur, fotosintezi çətinləşdirir.
Bundan əlavə, aşağı genetik müxtəliflik bananları xəstəliklərə qarşı həssas edir. Xüsusilə, “qara yarpaq” göbələyi fotosintez qabiliyyətini 80 faizə qədər azalda bilər. Rütubətli mühitlərdə yayılan bu göbələk nizamsız yağış və sel hadisələri ilə daha da təsirli olur.
Torpaqla yayılan göbələk qlobal təhlükəyə çevrilir
Temperaturun yüksəlməsi və yağıntıların dəyişmə sxemi də banan plantasiyalarını dağıdan Fusarium Tropical Race 4 kimi torpaqdan keçən göbələk xəstəliklərinin yayılmasına yol açır.
Bu göbələk bütün dünyada Cavendish plantasiyalarında böyük itkilərə səbəb olur.
Zəngin ölkələrə zəng edin
Christian Aid iqlim böhranına ən çox töhfə verən zəngin ölkələri qalıq yanacaqlardan təcili olaraq imtina etməyə və iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmağa çalışan yoxsul ölkələrə maliyyə dəstəyi verməyə çağırır.
Christian Aid-in Siyasət Direktoru Osai Ojigho, “Banan təkcə dünyanın ən sevimli meyvəsi deyil, həm də milyonlarla insan üçün əsas qidadır. İndi biz bu mühüm məhsulun iqlim dəyişikliyi təhlükəsi altında olduğunu qəbul etməliyik” deyə bildirib.
Mənbə: TrtHaber