Türkiyənin layihə ortağı olduğu F-35 döyüş təyyarələri qırmızı həyəcan vəziyyətindədir. ABŞ-ın Alyaska ştatında son F-35 qəzası texniki problemləri yenidən müzakirəyə çıxarıb. ABŞ Hökumətinin Hesabatlılıq İdarəsinin hesabatında kritik detallar ortaya çıxdı. Yeni açıqlanan məlumatlara görə, 5-ci nəsil döyüş təyyarəsinin 10-dan çox qəzada iştirak etdiyi bildirilib.
İlbəil baş verən F-35 qəzaları:
Dünyanın ən yaxşı 5-ci nəsil döyüş təyyarəsi olaraq görülən Lockheed Martin istehsalı olan F-35 döyüş təyyarələri ardıcıl hadisələrlə gündəmə gəlir. ABŞ-ın inkişaf tərəfdaşlarından biri olduğu halda Türkiyəyə vermədiyi F-35-lər indi ABŞ ordusunu əsəbiləşdirir. Bu yaxınlarda ABŞ-ın Alyaska ştatında F-35 qırıcısının qəzaya uğradığı görülüb. Pilotun sağlam olduğu bildirilərkən, təyyarədə baş verən texniki problemlərin müzakirəsi yeni gərginlik mühiti yaradıb.
F-35-in yerə çırpılaraq partladığı anlar mobil telefon kamerası ilə lentə alınıb. ABŞ Əməliyyat Sınaq və Qiymətləndirmə Müdirliyinin 2024-cü ilin sonunda dərc etdiyi hesabata görə, F-35-in Əməliyyat Tələbləri Sənədində göstərilən etibarlılıq və davamlılıq meyarlarının standartların altında qalmağa davam etdiyi qeyd edilib.
ABŞ Hökumətinin Hesabatlılıq Ofisinin hesabatında, F-35 donanmasının ayaqda saxlanılması xərclərinin artdığı və 2018-ci ildə 1,1 trilyon dollar olan dəyişdirmə xərclərinin 2023-cü ildə 1,58 trilyon dollara yüksəldiyi ifadə edildi. Aviasiya Təhlükəsizliyi Şəbəkəsinin (ASN) məlumatlarına görə, ABŞ-ın Lockheed Martin şirkəti tərəfindən istehsal edilən və bir çox ölkənin inventarında olan F-35 döyüş təyyarələri 2018-2025-ci illər arasında 10-dan çox qəzaya uğrayıb.
İldən-ilə baş verən qəzaları təqdim edirik:
2018-ci il sentyabrın 28-də ABŞ ordusuna məxsus F-35B döyüş təyyarəsi təlim uçuşu zamanı Cənubi Karolina sahillərində qəzaya uğrayıb. Pilot atma sistemi vasitəsilə qaça bilib. Qəzanın uçuş zamanı mühərrikin yanacaq borusunun partlaması nəticəsində baş verdiyi və istehsal xətası olduğu bildirilib.
9 aprel 2019-cu ildə Yaponiya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus F-35A döyüş təyyarəsi dörd təyyarənin iştirak etdiyi təlim zamanı yoxa çıxıb. Təyyarənin Sakit okeana düşdüyü müəyyən edilib. Atlaya bilməyən pilotun meyiti aylar sonra tapılıb.
19 may 2020-ci ildə təyyarə Floridadakı Eglin Hərbi Hava Qüvvələri bazasına məcburi eniş etdi və aşdı. Yan üstə uzanan təyyarə yararsız hala düşüb. Pilot ejeksiyon sistemindən istifadə edərək təyyarədən atılıb və yüngül xəsarət alıb. Araşdırma zamanı eniş zamanı nəzarət olunmayan sürətin olduğu və təyyarənin idarəetmə panelində problem olduğu müəyyən edilib.
29 sentyabr 2020-ci il tarixində ABŞ Dəniz Piyadaları Korpusunun F-35 qırıcı təyyarəsində havada yanacaq doldurma zamanı tankerlə təmas nəticəsində qəza baş verib. Təyyarə yararsız hala düşüb. Pilot özünü yerə ataraq xilas olub. Tanker Kaliforniyada tarlada məcburi eniş edə bilib.
17 noyabr 2021-ci ildə Britaniya Kral Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus F-35B təyyarəsi HMS Queen Elizabeth təyyarədaşıyan gəmisindən qalxarkən qəzaya uğrayıb, gəmi uçuş-enmə zolağında quyruğunu qırıb. Təyyarə Aralıq dənizinə düşərkən pilot xilas edilib. Daha sonra təyyarənin Aralıq dənizindən çıxarıldığı bildirilib.
4 yanvar 2022-ci ildə Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus F-35A Cənubi Chungcheong əyalətindəki aviabazaya təcili eniş etdi. Təyyarə eniş zamanı qartala dəyib və ciddi ziyan dəyib. Ağır zədələnmiş təyyarənin daha sonra inventardan çıxarıldığı bildirilərkən, qəza “avionik texnologiyalarla əlaqəli olduğu düşünülən eniş qurğusunun nasazlığı” olaraq izah edildi.
24 yanvar 2022-ci ildə F-35 döyüş təyyarəsi mübahisəli Cənubi Çin dənizində USS Carl Vinson təyyarədaşıyan gəmisinə enərkən qəzaya uğradı. Təyyarə gəminin göyərtəsinin kənarına dəydikdən sonra göyərtə boyunca sürüşüb və daha sonra dənizə çırpılıb. Pilot sağ qalarkən, 7 dənizçi yaralanıb.
19 oktyabr 2022-ci ildə F-35 qırıcısının ABŞ-ın Yuta ştatındakı Hill Hərbi Hava Qüvvələri bazasına yaxınlaşarkən qəzaya uğradığı və tamamilə yararsız hala düşdüyü bildirilmişdi. Hava məlumat sistemindəki səhvlər səbəbindən yerə enmədən əvvəl idarəetməni itirdiyi bildirilən pilot özünü havaya atıb və qəzadan yüngül xəsarətlərlə xilas olub.
17 sentyabr 2023-cü ildə ABŞ Dəniz Piyadaları Korpusunun F-35 döyüş təyyarəsi Cənubi Karolina ştatının Şimali Çarlston şəhərindəki Hərbi Dəniz Hava Stansiyasında qəzaya uğradı. Pilot təyyarədən atılarkən sağ qalıb.
29 may 2024-cü ildə Lockheed Martin F-35 qırıcısı Nyu Meksiko ştatının Albukerke şəhərindəki Beynəlxalq Sunport Hava Limanı yaxınlığında uçuş-enmə zolağından qalxdıqdan qısa müddət sonra qəzaya uğradı və pilot qaçmağı bacardı.
Nəhayət, 29 yanvar 2025-ci ildə ABŞ-ın Alyaska əyalətindəki Eyelson Hərbi Hava Qüvvələri bazasında F-35 qırıcısı qəzaya uğradı. Təyyarə böyük ziyan görsə də, pilot tullantıların köməyi ilə özünü xilas edib. Cib telefonuna əks olunan görüntülərdə təyyarənin sürətlə yerə düşərək partladığı görülüb. Səbəbi hələ məlum deyil.
Mənbə: TgrtHaber