Əsrarəngiz quruluş qabarcıqlardan ibarətdir və təmizlik üçün hüceyrədaxili “yük maşını” rolunu oynayır.
Molekulyar bioloqlar insan və heyvan hüceyrələrində naməlum orqanoid aşkar ediblər, Nature Communications yazır. Bildirilir ki, o, yunan dilində “yarı ərimiş” mənasını verən “hemifusom” adlandırılıb: o, tamamilə deyil, yalnız qismən birləşən müxtəlif ölçülü iki veziküldən ibarətdir. Onların membranları arasında ümumi bir təbəqə izlənilə bilər.
Qeyri-adi struktur krioelektron tomoqrafiyanın köməyi ilə aşkar edilib: hüceyrələr donmuş vəziyyətdə “skan edilib”. Tədqiqat üçün insan, meymun, siçovul və siçan hüceyrələrindən istifadə edilib. Onların hamısında sirli hemifusomlar tapılıb. Alimlər belə bir nəticəyə gəldilər ki, bunlar bütün heyvanlar və ümumiyyətlə, nüvəli bütün canlı hüceyrələr – eukariotlar üçün zəruri olan universal orqanoidlərdir. Onlar hüceyrənin periferiyasında müşahidə olunur və əslində öz divarları olan bütün orqanoidlərin onda birini – membranları təşkil edir. Tədqiqatçılar belə qənaətə gəliblər ki, bu strukturlar mikroskopik “yük maşınları” kimi hüceyrədaxili boşluqda gəzirlər: onlar yol boyu rast gəlinən “sahibsiz” materialı toplayır, çeşidləyir, faydalı olanı emal edir və lazımsız olanı tullayır. Beləliklə, onlar hüceyrə səviyyəsində bədəndə nizamı qorumaq üçün lazımdır.
Onların bu vəzifənin öhdəsindən səmərəli şəkildə gəlmələri vacibdir – işlərində səhvlər bir çox xəstəliklərin inkişafına səbəb ola bilər. Məsələn, məlumdur ki, müəyyən genlərdəki mutasiyalar hüceyrə membranlarında zülalların düzgün formalaşmamasına gətirib çıxarır və bu, başqa şeylərlə yanaşı, Hermanski-Pudlak sindromu adlanan nadir anadangəlmə xəstəliyə səbəb olur. Qanın laxtalanması ilə bağlı problemlər, dəri piqmentinin olmaması (albinizm) və zəif hüceyrə toxunulmazlığı səbəbiylə uzun müddət davam edən pnevmoniya ilə bağlı tez-tez qanaxmalarda ifadə edilə bilər. Maraqlıdır ki, Alzheimer xəstəliyi də hüceyrədaxili materialın çeşidlənməsi və daşınması ilə bağlı problemlər səbəbindən inkişaf edir. Alimlər vurğulayırlar ki, naməlum, lakin çox zəruri hüceyrə quruluşunun kəşfi, nəticələrlə mübarizə aparmaq əvəzinə, bu cür patologiyaların kök səbəbini aradan qaldırmağı öyrənməyə doğru bir addımdır.
Əvvəllər qədim Misir məzarlarından “Tutanxamon lənəti”nin səbəbi hesab edilən göbələyin xərçənglə mübarizədə faydalı olduğu üzə çıxmışdı.
Mənbə: mail.ru