Ötən il Qərbi Afrikada həftələrlə davam edən həddindən artıq istilər qlobal şokolad istehsalının əsasını təşkil edən kakao yığımına mənfi təsir göstərib. Tədqiqatçılar bu vəziyyətin istehsalın azalmasına və kakaonun qiymətinin rekord həddə qalxmasına səbəb olduğunu bildirirlər.
Dünya kakao istehsalının təxminən 70 faizini təşkil edən Qərbi Afrikadakı fermerlər son illərdə həddindən artıq temperatur, xəstəliklər və qeyri-sabit yağışlarla mübarizə aparırlar.
Bu neqativlər kakao istehsalının azalmasına səbəb olub, qiymətlərin sürətlə artmasına səbəb olub.
Müstəqil araşdırma qrupunun Climate Central hesabatına görə, neft, kömür və metan qazından istifadə nəticəsində temperaturun yüksəlməsi xüsusilə Fil Dişi Sahili, Qana, Kamerun və Nigeriyada daha çox müşahidə olunur.
Fil Dişi Sahili və Qananın ən böyük istehsalçılar olduğu vurğulansa da, tədqiqatçılar temperatur məlumatları və iqlim modellərini araşdıraraq qlobal istiləşmənin təsirlərini qiymətləndirdilər.
Kakao istehsalı üçün kritik həddi keçib
Tədqiqat çərçivəsində kakao istehsalı üçün ideal temperatur səviyyəsinin 32 dərəcə olduğu bildirilmiş və son on ildə bu səviyyədən yuxarı olan isti günlərin sayının üç həftə artdığı müəyyən edilmişdir.
2023-cü ildə qlobal temperaturun orta göstəriciləri rekord səviyyəyə çatdıqda, tədqiq edilən bölgələrin üçdə ikisində temperatur ən azı 42 gün ərzində 32 dərəcəni keçib.
Alimlər qeyd edirlər ki, həddindən artıq temperatur kakaonun məhsuldarlığını və keyfiyyətini azaldır. Bundan əlavə, ət böcəyi ilə yoluxma, nizamsız yağışlar, qaçaqmalçılıq və qeyri-qanuni mədənçilik kimi digər amillərin də kakao istehsalına mənfi təsir göstərdiyi bildirilir.
Quraqlıq istehsalçılara təzyiq göstərir
İngilis yardım təşkilatı Christian Aid tərəfindən nəşr olunan başqa bir araşdırma, Qərbi Afrikadakı kakao fermerlərinin iqlim dəyişikliyinin yaratdığı hava şəraitinə qarşı həssas olduğunu ortaya qoyur.
Hesabatda 2023-cü ildə həddindən artıq yağıntı nəticəsində zərər görən kakao istehsalının 2024-cü ildə quraqlığın mənfi təsirlənəcəyi bildirilir.
Christian Aid-dən Osai Ojigho, kakao istehsalının dünyanın bəzi ən yoxsul bölgələrində dolanışıq mənbəyi olduğunu vurğulayaraq, “İnsanların yaratdığı iqlim dəyişikliyi bu dolanışıq vasitələrini ciddi təhlükə altında qoyur” dedi.
Qiymətlər tarixi səviyyəyə çatıb
İstehsalın azalması qlobal kakao qiymətlərində böyük artımlara səbəb olub. 2023-cü ilin sonundan etibarən London və Nyu-York birjalarında kakao qiymətləri sürətlə artdığı halda, Nyu-York bazarında ton başına qiymət 10 min dolları keçib. 2023-cü ilin dekabrında qiymətlər 12 min 500 dolları keçərək rekord qırdı.
Uzun illər əvvəl 2-3 min dollar civarında olan qiymətlər şokolad istehsalçılarını da təsir edir. İsveçrədə yerləşən Lindt & Sprüngli, artan kakao xərcləri səbəbiylə 2024-cü ildə qiymətlərini bir daha artıracağını açıqladı.
Quraqlıq və iqlim dəyişikliyi əsas təhlükədir
Missisipi Dövlət Universitetindən professor Narcisa Prikop kakao istehsalının xüsusilə quraqlıq səbəbindən “ekzistensial təhlükə” ilə üzləşdiyini bildirdi.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Səhralaşma ilə Mübarizə Konvensiyası çərçivəsində aparılan araşdırma nəticəsində məlum olub ki, son 30 ildə Yer kürəsinin dörddə üçü quruyub. Alimlər bu vəziyyətin əsas səbəbinin istixana qazları emissiyaları olduğunu bildirirlər.
“Quraqlıqla mübarizə təkcə şokoladı saxlamaq üçün deyil, həm də planetin həyatı saxlamaq qabiliyyətini qorumaq üçün vacibdir” Prikop deyib.
Mənbə: TrtHaber