İsrail Qəzza zolağına hücumlara başladığı 7 oktyabr 2023-cü ildən bu yana 5 mindən çox adamı həbs edərək həbsxanalarındakı fələstinlilərin sayını iki dəfə artırıb.
ABŞ, Qətər və Misirin vasitəçiliyi ilə İsrail və HƏMAS arasında atəşkəs və əsir mübadiləsinə dair razılaşma İsrail həbsxanalarındakı fələstinlilər və məhbus mübadiləsi məsələsini yenidən gündəmə gətirib.
Vasitəçi ölkələrdən biri olan Qətər yanvarın 15-də İsrail və HƏMAS arasında Qəzzada atəşkəs və əsir mübadiləsinə dair razılığın əldə edildiyini açıqlayıb.
Razılaşma, İsrailin 7 oktyabr 2023-cü ildə başlatdığı və yanvarın 15-nə qədər 157 min fələstinlinin ölümünə və ya yaralanmasına səbəb olan hücumların 467-ci günündə əldə edilib.Buna uyğun olaraq 19 yanvar bazar günü qüvvəyə minəcək və üç mərhələdən ibarət atəşkəs razılaşmasının ilk 42 günündə 33 israilli məhbus azad ediləcək.
Razılaşma Qəzza zolağına hərtərəfli humanitar yardımın çatdırılmasını, eləcə də köçkün fələstinlilərin öz ərazilərinə qayıtmasını ehtiva edir.
İkinci və üçüncü mərhələlərin təfərrüatları birinci mərhələ başa çatdıqdan sonra elan ediləcək.
Qətər, Misir və ABŞ razılaşmanın icrasına nəzarət etmək və mümkün pozuntuları müşahidə etmək üçün mexanizmlər işə salacaq.
Razılaşmadan sonra təxminən 45 il həbsdə olan 66 yaşlı Nail əl-Berqusi kimi 10 mindən çox fələstinlinin taleyi maraq doğurur.
Anadolu agentliyi bölgənin ən mürəkkəb və həssas mövzularından olan və böyük əhəmiyyət kəsb edən İsrail həbsxanalarındakı fələstinlilərlə bağlı mövcud vəziyyətin təfərrüatlarını bir araya toplayıb.
Fələstinli Məhbuslar Klubunun verdiyi açıqlamaya görə, İsrail həbsxanalarında təxminən 10.400 fələstinli var. Bunlardan 105-i qadın, 340-ı uşaq, 3-ü 18 yaşdan aşağı, 21-i inzibati məhbus olmaqla 3376 inzibati məhbus və İsrailin “qanunsuz döyüşçü” olaraq təyin etdiyi və Qəzzada əsir götürüldüyü iddia edilən 1886 nəfər var.
7 oktyabr 2023-cü il tarixindən əvvəl İsrail həbsxanalarında olan fələstinlilərin sayı təxminən 200-ü Qəzza zolağından olmaqla 5250, 15 aydan sonra 5150 nəfər artıb.
Fələstin Məhbuslar Klubunun Media Məsulu Emani Serahina bildirib ki, İsrail həbsxanalarında olan bir çox fələstinli müxtəlif xəstəliklər və sağlamlıq problemlərindən əziyyət çəkir.
Serahina xüsusilə 7 oktyabrdan sonra həkim səhlənkarlığı, işgəncə və aclıq siyasətinin artması səbəbindən ciddi sağlamlıq problemlərinin və dəri xəstəliklərinin ortaya çıxdığını bildirib.
Məlumatlara görə, müharibə başlayandan bəri həbsxanada olan 53 fələstinli həyatını itirib. Bu ölümlərdən sonuncusu İordan çayının qərb sahilindəki Hebron şəhəri yaxınlığındakı Dura qəsəbəsindən olan Mutez Əbu Zuneyd olub. Ölən 53 nəfərdən 35-i Qəzzadan olub.İsrail ümumiyyətlə həbsxanada ölən fələstinlilərin cəsədlərini saxlayır. Bu çərçivədə 53-ü müharibə zamanı həlak olan Qəzzadan olan 64 fələstinlinin cənazəsi hələ də ailələrinə təhvil verilməyib.
Fələstinli Məhbuslar Klubunun məlumatına görə, 1967-ci ildən bu yana İsrail həbsxanalarında 292 fələstinli məhbus işgəncə və tibbi laqeydlik səbəbindən dünyasını dəyişib.
İsrail ilə Fələstin Azadlıq Təşkilatı arasında 1993-cü ildə imzalanan Oslo sazişindən əvvəl həbs edilən 21 fələstinli hələ də həbsdədir. Onların arasında 1985-ci ildə həbs edilən Məhəmməd əl-Tus ən uzun müddət həbsdə olan fələstinli kimi tanınır.
Bundan əlavə, 2011-ci ildə “Vefa Əl-Əhrar” mübadilə razılaşması ilə azad edilən 52 fələstinli 2014-cü ildə yenidən həbs edilib.
Sözügedən mübadilədə Həmas 1027 fələstinli məhbusun azad edilməsi qarşılığında İsrail əsgəri Gilad Şaliti azad edib.
Bu adlar arasında həyatının 34-ü fasiləsiz olmaqla 45 ilini həbsxanada keçirən 66 yaşlı Nail əl-Berqusi diqqət çəkir. Berqusi də 2011-ci ildə sərbəst buraxıldıqdan sonra yenidən həbs edilib.
Məhbuslar Klubunun məlumatına görə, həbsdə olan 600 fələstinli ömürlük həbs cəzasına məhkum edilib və onların arasında ən ağır cəza 2003-cü ildə saxlanılan Qəssam Briqadasının liderlərindən Abdullah əl-Berqusiyə verilib. 67 dəfə ömürlük həbs cəzasına məhkum edilib.
Fələstinli Məhbuslar Klubunun son məlumatlarına görə, İsrailin oktyabrın 7-də Qəzza zolağına hücumlarına başladıqdan sonra Qüds də daxil olmaqla, işğal altındakı İordan çayının qərb sahilində təxminən 14 min 400 adam saxlanılıb.
Bu rəqəmə Qəzzada saxlanılan minlərlə insan daxil deyil, çünki İsrail onların bir çoxunun zorla yoxa çıxması siyasətini həyata keçirir.
Fələstin QHT-nin məlumatına görə, 2023-cü il oktyabrın 7-dən bəri işğal altındakı İordan çayının qərb sahilində 450-dən çox qadın saxlanılıb. İsrail ordusu da əksəriyyəti Qəzza zolağından olan 1055 uşaq, 145 jurnalist və 320 həkimi saxlayıb.
Bu saxlama və saxlama zamanı çox vaxt ciddi insan haqları pozuntuları baş verir. Məhbusların döyülməsi, işgəncələrə məruz qalması, onların ailələrinə hədə-qorxu gəlinməsi, vətəndaşların evlərinin sökülməsi, infrastrukturun dağıdılması kimi praktikalar geniş yayılıb. Bundan əlavə, saxlanılan şəxslərin avtomobilləri, qızılları və pulları müsadirə edilir.
Qəzzaya hücumlarla yanaşı, İsrail ordusu İordan çayının qərb sahilində basqınlarını genişləndirərkən, Fələstin torpaqlarını qəsb edən israillilər də hücumlarını artırıb. Bu prosesdə Fələstin Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, təkcə işğal olunmuş bölgədə 860 nəfər həyatını itirib, 6700-dən çox insan isə yaralanıb.
Mənbə: EnSonHaber