Qaçış daha aydın düşünməyə, rəqs əhval-ruhiyyəni yüksəltməyə, üzgüçülük isə əsəbləri sakitləşdirməyə kömək edir.
1. Qaçış
2. Üzgüçülük
3. Rəqs
Hər kəs idmanın fiziki sağlamlıq üçün faydalı olduğunu bilir, lakin onun psixi sağlamlıq üçün faydaları çox vaxt düzgün qiymətləndirilmir. Ancaq boş yerə – məşq zamanı təbii mükafat sistemi işə düşür və beyin sadəcə zövq hormonları – dopamin, serotonin və endorfinlərlə doludur. Bununla belə, hər bir yük növü beyinə öz təsirini göstərir.
1. Qaçış
Əgər məlumatlı qərar qəbul etmək üçün sakitləşmək, şadlanmaq, düşüncələrinizi təmizləmək lazımdırsa, qaçmağa gedin. Qaçış zamanı hipotalamus-hipofiz-adrenal oxda qan dövranı artır, stress zamanı sağ qalmağa cavabdeh olan neyroendokrin sistem. Nəticədə əhvalınız yaxşılaşır, aydın düşünmək və stresli vəziyyətlərə adekvat cavab vermək qabiliyyətiniz qayıdır.
Beynin emosiyaların emalında əsas rol oynayan nahiyələrində elektrik aktivliyini artırmaq üçün cəmi 10 dəqiqə qaçış kifayətdir.
Digər qaçış növləri də psixika üçün faydalıdır. Beləliklə, 2016-cı ildə Journal of Strength and Conditioning Research jurnalında dərc edilmiş bir araşdırma göstərdi ki, sürətli qaçış və ardınca yavaş qaçış zamanı interval məşqləri beynin icra funksiyalarını gücləndirir, yəni konsentrə olmaq, diqqəti yayındırmamaq, qərar qəbul etmək və sinir həyəcanını da azaldır.
2. Üzgüçülük
Stressli və ya çox narahat olduğumuz zaman tez və dayaz nəfəs almağa başlayırıq ki, bu da hiperventilyasiyaya gətirib çıxarır və hətta panik hücumuna səbəb ola bilər. Bununla belə, üzgüçülük nəfəs almağı tənzimləməyə kömək edir və bununla da bu cür hücumların qarşısını alır. Üzgüçülük zamanı hətta inhalyasiya və ekshalasiya orqanizmin normal fəaliyyətini təmin edən parasimpatik sinir sistemini aktivləşdirir. Qan damarları genişlənir, ürək dərəcəsi və qan təzyiqi azalır, bədən rahatlaşır. Bundan əlavə, ritmik tənəffüs limfa sistemini stimullaşdırır, bu da beyin funksiyasına zərərli olan toksinləri bədəndən çıxarır. Toksinlərin 70%-nin tənəffüs yolu ilə atıldığını nəzərə alsaq, üzgüçülük bədəninizi təmizləmək üçün əla vasitədir.
Üzgüçülük prosesinin özü və bədən ətrafında axan suyun hissi stressi aradan qaldırmağa, sakitləşdirməyə, istirahət etməyə və yığılmış sinir gərginliyini aradan qaldırmağa kömək edir.
3. Rəqs
Getdikcə daha çox mütəxəssis rəqsin təkcə bədən üçün deyil, həm də ruh üçün çox faydalı olduğunu söyləyir və idman zalını rəqs meydançası ilə əvəz etməyi məsləhət görürlər. Məşq zamanı yeni hərəkətləri öyrənmək və yadda saxlamaq ehtiyacı sinir əlaqələrini aktivləşdirir, beyin funksiyasını yaxşılaşdırır. Bundan əlavə, rəqs yeni dostlar qazanmağa, özünə hörmət və özünə inamı artırmağa kömək edir.
Üstəlik, türk alimlərinin apardığı araşdırma göstərdi ki, rəqsin köməyi ilə narkotiksiz depressiya ilə mübarizə aparmaq olar. Üç aylıq rəqs dərslərindən sonra 120 iştirakçıda bu psixi pozğunluğun əlamətləri xeyli azalıb. Bu nəticələr digər tədqiqatlarla da təsdiqlənir – rəqs təkcə depressiyanı müalicə etmir, əhvalınızı yüksəldir, həm də enerji əlavə edir.
4. Komanda idman növləri
Komanda şəklində hərəkət etməyiniz lazım olan futbol, basketbol, voleybol, xokkey və digər idman növləri bu səbəbdən özünü tənha və depressiyada hiss edənlərə tövsiyə olunur. Üstəlik, komanda idmanı uşaq və yeniyetmələrin psixi sağlamlığı üçün xüsusilə faydalıdır. Belə ki, 9-13 yaş arası 11 mindən çox amerikalı uşağın iştirak etdiyi araşdırmanın göstərdiyi kimi, komandada məşq edənlərin psixi problemləri idmanla məşğul olmayanlara nisbətən əhəmiyyətli dərəcədə azdır. Eyni zamanda, tennis və ya gimnastika kimi tək idman növləri ilə məşğul olan uşaqlarda idmanla məşğul olmayan həmyaşıdlarına nisbətən daha çox psixi pozğunluqlar olur.
2019-cu ildə Sports Science & Medicine jurnalında dərc edilən başqa bir araşdırma, solo idmanın narahatlıq və depressiya ilə əlaqəli olduğunu təsdiqlədi. Gimnastika ilə məşğul olan yetkin idmançıların 13%-i belə simptomlardan şikayətlənib, xokkeyçilərin isə yalnız 7%-i. Digər tədqiqatlar göstərir ki, komanda idmanı ilə məşğul olan yeniyetmələrin intihar düşüncələri daha az olur.
Birlik hissi, dostluq, ünsiyyət, komanda yoldaşlarının dəstəyi, həmçinin nəticə üçün paylanmış məsuliyyət – bütün bunlar stresdən, təklikdən və pis əhval-ruhiyyədən qoruyur.
5. Yoqa
Yoqanın zehni faydaları yaxşı məlumdur. Müalicəvi effekt yumşaq, rahatlaşdırıcı musiqi ilə müşayiət olunan ritmik, təkrarlanan hərəkətlər vasitəsilə əldə edilir. Yoqanın əsəb gərginliyini aradan qaldırdığı və qanda adətən depressiya zamanı yüksələn “stress hormonu” kortizol səviyyəsini azaltdığı sübut edilmişdir özünüzü bunu etməyə məcbur edin və ya tükənəcək qədər edin – sadəcə istirahət etmək və bədəninizlə təmasda vaxt keçirmək lazımdır. Axınla getdiyinizi hiss etdikdə əsəbləriniz sakitləşəcək, vücudunuz dincələcək, narahatlıq keçəcək, yorğunluq keçəcək və “sevgi hormonu” oksitosinin səviyyəsinin artması sizi özünüzü sevdirəcək.
Mənbə: mail.ru