Alimlər okeanların dərinliklərində tapılan metal düyünlərin tərkibindəki elementlər sayəsində “təbii batareyalar” kimi fəaliyyət göstərdiyini və “qaranlıq oksigen” istehsal etdiyini kəşf ediblər.
BBC news xəbər verir ki, günəş şüalarının çata bilmədiyi okean dibinin 5 kilometr dərinliyində, fotosintezin mümkün olmadığı yerlərdə yerləşən metal düyünlərinin elektroliz yolu ilə dəniz suyunu hidrogen və oksigenə ayırdığı müəyyən edilib.
İndiyə qədər canlıların tənəffüs etdiyi oksigenin yarısının dəniz bitkilərinin fotosintezi nəticəsində əmələ gəldiyi düşünülürdü, ancaq yeni kəşf edilən “qaranlıq oksigen” işığın çatmadığı okeanın dərinliklərində həyat haqqında ipucları verirdi.
Dəniz suyunda həll olunmuş metalların qabıq parçaları və ya digər dağıntılar üzərində toplanması nəticəsində milyonlarla il ərzində əmələ gələn bu düyünlərdə akkumulyator istehsalı üçün zəruri olan litium, kobalt və mis kimi metallar var. Bu səbəbdən dərin dəniz mədən şirkətləri onları çıxarmaq üçün layihələr hazırlayır.
Şotlandiya Dəniz Elmləri Assosiasiyasının baş tədqiqatçısı Prof. Dr. Andrew Sweetman və komandası Havay və Meksika arasındakı Clarion-Clipperton Zone adlanan metal düyünlərlə örtülmüş böyük bir ərazidə araşdırma aparıb.
Metal düyünlərin batareya kimi fəaliyyət göstərdiyini və oksigen istehsal etdiyini qeyd edən Svitman, “Batareyanı dəniz suyuna qoysanız, köpüklənməyə başlayır. Bunun səbəbi elektrik cərəyanının dəniz suyunu oksigen və hidrogenə (baloncuklar şəklində) ayırmasıdır. Biz Bunun təbii mühitdə bu düyünlərlə baş verdiyini zənn edin, yəni düyünlər dəniz dibində bir-biri ilə təmasda olur.”
“Vəziyyətində olduqda, birdən çox batareya kimi ahənglə işləyir” deyib.
Alimlər kartof böyüklüyündə metal düyünlərdən istifadə edərək, hər bir parçanın qələm batareyasının yaratdığı gərginliyə yaxın elektrik enerjisi istehsal etdiyini müəyyən ediblər.
Bildirilib ki, tapıntı dəniz dibindəki düyünlərin dəniz suyu molekullarını parçalamaq üçün kifayət qədər böyük elektrik cərəyanları yarada bilməsi deməkdir.
Tədqiqat həmçinin işıq və bioloji proseslər tələb etməyən oksigen istehsalının planetlərdə və onların peyklərində də baş verə biləcəyini və həyatın inkişaf edə biləcəyi oksigenlə zəngin mühitlər yarada biləcəyini də ortaya qoyub.
Clarion-Clipperton Bölgəsi dərin dəniz mədən şirkətlərinin diqqət mərkəzindədir, çünki metal nodüllər batareyaların istehsalı üçün lazım olan elementləri ehtiva edir.
Alimlər xəbərdarlıq edir ki, dənizin dibindən metal düyünlərin çıxarılması yeni kəşf edilmiş oksigen istehsal prosesini pozacaq və oksigendən asılı olan dəniz canlılarına zərər verəcək.
Tədqiqat Nature Geoscience jurnalında dərc olunub.
Mənbə: Haber Global