Son tədqiqat nəticələri göstərir ki, psixoloji xəstəliklərdə — xüsusilə psixozlarda — ilham alan delüziya mövzuları artıq köhnə “düşmən casusu”, “radio dalğaları”, “gizli təşkilatlar” kimi ideyalardan daha çox “smartfonlar”, “sosial media alqoritmləri”, “internet” və müasir texnologiyalarla bağlı olub.
Yəni tədqiqat psixoz keçirən şəxslərin sayıqlamalarında internet və müasir texnologiya ilə bağlı mövzuların əvvəlkindən xeyli daha çox yer aldığını göstərib. 2016–2024-cü illəri əhatə edən araşdırmada xəstələrin yarıdan çoxunun xəyallarında sosial media, smartfonlar, haker hücumları və gizli müşahidə kimi rəqəmsal elementlərə rast gəlinib. Mütəxəssislər bunun texnologiyanın gündəlik həyatda sürətlə genişlənməsi ilə paralel şəkildə artdığını bildirirlər.
Ən çox yayılan xəyallar şəxsi cihazların izlənməsi və ya hakerlər tərəfindən ələ keçirilməsi ilə bağlı olub. Xəstələr telefonlarına casus proqram yerləşdirildiyini, sosial mediada xüsusi kodlu mesajlar aldıqlarını və ya evlərində gizli kameraların quraşdırıldığını iddia ediblər. Tədqiqatda həmçinin “Truman Şousu” tipli sayıqlamalar – yəni şəxsin həyatının gizli şəkildə çəkilib yayımlandığına inanması – da müşahidə edilib. Statistik analiz göstərib ki, hər ötən ildə texnologiya yönümlü xəyallara rast gəlinmə ehtimalı təxminən 15% artır.
Maraqlıdır ki, araşdırma texnologiya ilə bağlı xəyalların yaş, cins və təhsil səviyyəsindən asılı olmadığını üzə çıxarıb—yəni bu inanclar müxtəlif qruplarda eyni dərəcədə yayılıb. Mütəxəssislər qeyd edir ki, texnologiyanın real imkanları – alqoritmlərin izləmə qabiliyyəti, hədəfli reklam və məlumat toplanması – xəyal ilə gerçək arasındakı sərhədi daha da bulanıqlaşdırır. Tədqiqatçılar bildirir ki, gələcək işlər süni intellektin yayılması fonunda psixotik sayıqlamaların necə dəyişəcəyini araşdırmalıdır.
Bu, insanların ətraf mühit və gündəlik texnologiya istifadəsinin psixikaya necə təsir edə biləcəyi baxımından maraqlı və düşündürücüdür.
Mənbə: PsyPost