Son illərdə artan münaqişələr nüvə silahı ilə bağlı müzakirələri qızışdırıb. Atom Alimləri Federasiyası son hesabatında dünyanın nüvə arsenalının vəziyyəti ilə bağlı məlumatları toplayıb. Məlumata görə, dünyada nüvə başlıqlarının sayı azalsa da, “bomba”nın dağıdıcı təsiri keçmişlə müqayisədə xeyli çoxdur. Digər tərəfdən, politoloqlar Ukrayna müharibəsi və İran-İsrail qarşıdurması səbəbindən Soyuq Müharibədən sonra azalmağa davam edən nüvə başlıqlarının sayının yenidən arta biləcəyi ilə bağlı xəbərdarlıq ediblər.
İsrail nüvə silahı hazırladığı iddiası ilə İrana hücum edib. ABŞ prezidenti Donald Tramp bildirib ki, ABŞ döyüş təyyarələri İranın nüvə proqramına son qoymaq üçün ölkədəki nüvə obyektlərinə zərbələr endirə bilər. Tehran proqramının nüvə silahı yaratmaq məqsədi daşımadığını iddia edir, G7 ölkələri isə İranın nüvə silahına malik olmamasının vacibliyini vurğulayan bəyanat yayıblar.
İngiltərə və Almaniya “Rusiya təhlükəsindən qorunmaq üçün” 2025-ci ilin ilk aylarında ardıcıl silahlanma proqramlarına başlayıblar. Proqramların əksəriyyətinin 2030-cu ilə qədər tamamlanacağı açıqlanıb. Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun (SIPRI) ekspertləri artan gərginlik səbəbindən yeni qlobal nüvə silahlanma yarışının başlaya biləcəyini bildiriblər.
SIPRI analitiklərinin fikrincə, nüvə silahlarının sayında ciddi artım müşahidə olunmasa da, nüvə başlıqlarının modernləşdirilməsi üzrə səylər sürətlənib. Rusiya, Böyük Britaniya, Fransa və Çin 2024-cü ilə qədər nüvə arsenallarına fərqli xüsusiyyətlərə malik döyüş başlıqları əlavə edəcəklər. Beləliklə, hər bir ölkənin neçə nüvə başlığı var? Nüvə silahları ölkələr üzrə necə paylanır?
Sonuncu nüvə bombası sınağı 2017-ci ildə Şimali Koreya tərəfindən həyata keçirilib. Cənubi Koreya Şimali Koreyanın yüksək dağıdıcı “hidrogen bombası” sınaqdan keçirdiyini iddia edib.
Atom Alimləri Federasiyasının “World Nuclear Forces Status 2025” hesabatında qeyd olunub ki, dünyanın doqquz ölkəsi nüvə silahına malikdir. Hesabatda Rusiya, ABŞ, Çin, Fransa, Böyük Britaniya, Pakistan, Hindistan, İsrail və Şimali Koreyanın ümumilikdə 12 min 331 nüvə başlığına malik olduğu bildirilib. Onların hərbi ehtiyatlarında aktiv istifadəyə hazır olan 9600-dən çox nüvə silahı var.
Soyuq Müharibə dövründə 70 min döyüş başlığı ilə müqayisədə əhəmiyyətli azalma olsa da, ekspertlər növbəti onillikdə nüvə arsenallarının arta biləcəyi barədə xəbərdarlıq ediblər. Bugünkü nüvə silahlarının texnoloji cəhətdən çox daha inkişaf etmiş olduğunu qeyd edən ekspertlər “bomba”nın əvvəlkindən qat-qat təsirli olduğunu vurğulayıblar.
NÜVƏ SİLAHININ PAYLAŞMASI
Rusiya 5500-dən çox nüvə başlığı ilə siyahıya başçılıq edir. ABŞ 5044 silahla onu izləyir. ABŞ-ın bəzi nüvə silahları Avropanın müxtəlif ölkələrində yerləşdirilib. Bu iki ölkənin birləşmiş nüvə gücü dünyadakı bütün nüvə silahlarının təxminən 90 faizini təşkil edir.
Şimali Koreya və İsrailin nüvə ehtiyatları ilə bağlı dəqiq məlumat yoxdur. Atom Alimləri Federasiyası, Şimali Koreyanın 40-50 nüvə silahı, İsrailin isə 90-a yaxın döyüş başlığı istehsal etmək gücünə malik olduğunu təxmin etdi. İsrailin 200 nüvə başlığı istehsal etmək üçün kifayət qədər material topladığı da düşünülür.
Nobel Sülh Mükafatına layiq görülmüş Nüvə Silahlarının Ləğv edilməsi üzrə Beynəlxalq Kampaniya (ICAN) qrupu bəyan edib ki, hətta bir nüvə başlığı yüz minlərlə insanın ölümünə və ətraf mühitə dönməz ziyana səbəb ola bilər. Məsələn, təxminən 8 milyon əhalisi olan Nyu-Yorka atılan nüvə bombasının 583.160 nəfərin ölümünə səbəb ola biləcəyi təxmin edilir. ICAN, bugünkü nüvə silahlarının əksəriyyətinin Xirosimaya atılan bombadan qat-qat güclü olduğunu vurğulayıb.
TAKTİKİ NÜVƏ SİLAHI TƏHLÜKƏSİ
Amerika Alimləri Federasiyasının hesablamalarına görə, Rusiyada 1912, ABŞ-da isə 200 taktiki nüvə silahı var. Taktiki nüvə silahları nüvə başlıqları qədər dağıdıcı deyil və lazım gələrsə, cəbhə xəttləri yaxınlığında və ya məhdud əməliyyat bölgələrində istifadə olunmaq üçün hazırlanmışdır. Bu silahlar bu günə qədər istifadə olunmayıb. Bununla belə, Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının sədr müavini Dmitri Medvedev zərurət yaranarsa, Ukraynaya qarşı taktiki nüvə silahından istifadə oluna biləcəyini bəyan edib.
“Strateji” kateqoriyasına aid edilməyən bu silahlar bəzən “az məhsuldar” kimi qələmə verilsə də, 300 kilotona qədər partlayıcı gücə çata bilir. Bu rəqəm Xirosimaya atılan atom bombasından təxminən 20 dəfə çox dağıdıcı gücə uyğundur. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edirlər ki, hətta taktiki nüvə silahı da böyük dağıntılara səbəb ola bilər.
Mənbə: HurriYet