Bugun.tv xəbər verir ki, Massaçusets Texnologiya İnstitutunun fizikləri ilk dəfə olaraq qrafendə fraksiya kvant Hall effekti adlanan nadir fiziki hadisəni aşkar ediblər. Bu kəşf haqqında Nature jurnalında dərc olunan məqalədə bildirilir.
Fraksiyalı kvant Hall effektində (FQHE) elektron qaz ekzotik vəziyyətə keçir. Kvazirəciklər əmələ gətirir. Fraksiya elementar yükü daşıyan kollektiv həyəcanlar, yəni onların yükü elektronun yükündən azdır. Potensial olaraq nasazlığa dözümlü kvant kompüterləri qurmaq üçün istifadə oluna bilən FQHE, yalnız bir neçə dəfə müşahidə edilib. Aşağı yük daşıyıcı konsentrasiyası, son dərəcə aşağı temperatur və güclü maqnit sahələri ilə yüksək keyfiyyətli material tələb edib.
Alimlər yeni araşdırmada beş qatlı qrafendə elementar yükün parçalanmasını müşahidə ediblər. Bu karbon strukturu heç bir xarici maqnit sahəsinə ehtiyac olmadan FQHE üçün lazımi şərtləri təmin edib. Yeni fenomen fraksiya kvant anomal Hall effekti adlanırıb.
Beş qatlı struktur altıbucaqlı bor nitridi (hBN) ilə uyğunlaşdırılarsa, bu təsir daha da güclü ola bilər. Atom quruluşu qrafeninkinə bənzərdir. Lakin ölçüləri bir qədər fərqli olan material. İki material birləşdirildikdə, dövri naxış (muare) yaradan və maqnit sahəsinin təsirini təqlid edərək elektronları ləngidə bilən mürəkkəb atom çərçivəsinə bənzər bir quruluş olan moir super qəfəsi yaratmalıdır.
Bu, topoloji kvant hesablamasına yol açır, kvant hesablamasının daha təhlükəsiz forması, kubit cüzi gərginlik və ya təlaş altında dəyişməz qalır. Hesablamalar apararkən əlavə təhlükəsizlik təmin edir. Bu halda qubitlərin rolunu fraksiya yükləri oynayır.
Müxbir Qaytən Qasımzadə
Mənbə lenta.ru