Dünya liderləri Cənubi Amerikada keçiriləcək iki böyük sammitə və Donald Trampın Ağ Evə qayıtmasına diqqət yetiriblər. Çin ABŞ-la münasibətlərin daha da mürəkkəbləşəcəyini qiymətləndirir. Bununla belə, Çin prezidenti Si Cinpinq Trampın yenidən prezident seçilməsini fürsət kimi şərh edir.
Dünyanın hər yerindən liderlər Cənubi Amerikada keçiriləcək iki böyük sammitdə görüşməyə hazırlaşır. Bununla belə, gündəmin mərkəzində Donald Trampın Ağ Evə qayıtması dayanır. Dünyanın bir çox ölkəsi Trampın “Öncə Amerika” siyasətinin qlobal iqtisadiyyata, xüsusən də Avropa və Yaxın Şərqdəki münaqişələrə necə təsir edəcəyini sual altına alır.
Çin isə qarşıdakı dövrdə ABŞ ilə münasibətlərin daha da mürəkkəbləşəcəyini proqnozlaşdırır. Bununla belə, Çin prezidenti Si Cinpinq Trampın yenidən prezident seçilməsini bir fürsət olaraq görür. Çin bu sammitlərdən ABŞ və müttəfiqləri arasında məsafə saxlamaq və özünü alternativ lider kimi təqdim etmək üçün istifadə edə bilər. Bu səylər Çinin iqtisadi problemlərinə qarşı müdafiə ola bilər. Bu həftə Peruda keçiriləcək Asiya-Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (APEC) sammitində və Braziliyada keçiriləcək G20 toplantısında Çin Trampın mümkün siyasətlərinin yaratdığı qeyri-müəyyənliyə qarşı “sabitlik mərkəzi” olduğu mesajını verməyi hədəfləyir.
Tramp prezidentliyi dövründə Çinlə ticarət və texnologiya müharibəsi başlatdı və Çini ABŞ-ın ən böyük rəqibi kimi yerləşdirdi. Onun varisi Co Bayden də bu xətti davam etdirərək ABŞ-ın müttəfiqlərini Çinə qarşı birləşdirdi. Trampın ikinci dövründə daha ağır tariflər və texnologiyaya giriş məhdudiyyətləri tətbiq etməsi ehtimalı Çini düşündürür. Bu vəziyyətin qarşısını almaq üçün Çin xüsusilə ABŞ-ın yaxın müttəfiqləri ilə münasibətlərini gücləndirməyə çalışır.
Xi müttəfiqlərə mesaj verməyi planlaşdırır
Çin, Trampın yenidən prezident olacağı təqdirdə ABŞ-ın xarici münasibətlərdə daha introvert ola biləcəyini proqnozlaşdırır. Bu, Çinə Amerikanın müttəfiqləri ilə iqtisadi və diplomatik əlaqələri gücləndirməyə imkan verə bilər. Bu yaxınlarda Çin bəzi Avropa ölkələrinə viza liberallaşdırılması tətbiq etdi və Yaponiya və Cənubi Koreya ilə üçtərəfli sammit görüşlərini yenidən başlatmağı hədəfləyir.
Çin lideri Xi G20 sammiti zamanı qlobal sabitlik və inkişaf mesajı verməkdə qərarlıdır. Trampın beynəlxalq qurumlardan geri çəkilmək meylini nəzərə alan Çin, “ABŞ geri çəkilsə, boşluğu dolduracaq lider kimi Çin var” mesajını vermək istəyir.
Buna baxmayaraq, ABŞ-ın Avropa və Asiyadakı bir çox müttəfiqi Çindən ehtiyatlanır. Xinin Cənubi Çin dənizində aqressiv münasibəti, Tayvana qarşı təhdidləri və Rusiya lideri Putini dəstəkləməsi bəzi ölkələrdə narahatlıq yaradır. Bununla belə, Trampın ABŞ-ı Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı və ya Paris İqlim Sazişi kimi qlobal strukturlardan geri çəkməsi ehtimalı bəzi ölkələri Çinlə əməkdaşlığa məcbur edə bilər.
Xi Trampın ABŞ-a münasibətdə geri çəkilmə siyasətini beynəlxalq sistemi yenidən formalaşdırmaq üçün bir fürsət kimi görə bilər. Çin xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə infrastruktur və investisiya layihələri ilə təsirini artırıb. Bu, Çinə Trampdan sonrakı qlobal liderlik rolunda əhəmiyyətli üstünlük verir.
Mənbə: TGRT