Qlobal enerji bazarlarında süni intellektə investisiyalar keçən il enerji sektoruna vençur investisiyalarını üç dəfə artıraraq 84 milyard dollara çatıb.
Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (IEA) bu il 10-cu dəfə dərc etdiyi Dünya Enerji İnvestisiyaları hesabatından toplanan məlumata görə, enerji sektorunda artan xərclər və siyasət qeyri-müəyyənlikləri investisiya qərarlarına təsir etsə də, kapital daha çox süni intellektə əsaslanan layihələrə fokuslanmağa başlayıb.
Şirkətlərin enerji Ar-Ge xərcləri 2020-ci ildən bəri ən aşağı artım tempini göstərib. Vençur kapitalı investisiyaları 2024-cü ildə 8 milyard dollar azalıb. Yüksək faiz dərəcələri innovativ şirkətlərə kapital investisiyalarını daha az cəlbedici edib.
Yavaşlamayan digər sahə isə süni intellekt idi. Süni intellekt 2024-cü ildə 84 milyard dollar investisiya cəlb edib ki, bu da enerji ilə bağlı vençur kapitalı investisiyalarının həcmindən təxminən üç dəfə çoxdur.
Süni intellektə maraq enerji sisteminin optimallaşdırılması və enerji innovasiyası üçün də imkanlar yaradıb.
Çin şirkətlərinin qlobal Ar-Ge payı Avropanı ötüb
Hesabata görə, 2025-ci ilə qədər mərkəzi ofisi Çində yerləşən şirkətlər qlobal korporativ enerji Ar-Ge xərclərinin ən böyük payına sahib olacaqlar.
Çin şirkətlərinin payı 2015-ci ildəki 16 faizdən 2025-ci ildə 38 faizə yüksəlib. Bu nisbətlə ölkə şirkətləri 27 faizlə ikinci olan Avropa şirkətlərini geridə qoyub.
Çində dövlət və özəl sektorlar arasında daha bulanıq sərhədlər dövlət və özəl Ar-Ge xərclərinin enerji ilə bağlı innovasiyalarda harmoniya ilə həyata keçirilməsinə imkan verib, eyni zamanda təmiz enerji istehsal zəncirlərində Çinin rəqabət üstünlüyünə töhfə verib.
2015-ci ildə ən böyük enerji Ar-Ge büdcəsi olan 20 şirkət əsasən ABŞ və Avropada yerləşən avtomobil və neft-qaz şirkətləri olub. O dövrdə yeganə istisnalar Çinin Dövlət Şəbəkəsi və Petro China idi. Ancaq 2024-cü ilə qədər bu siyahıda nəzərəçarpacaq dəyişikliklər oldu.
Çinin təmiz akkumulyator istehsalçısı CATL siyahıya daxil olub və elektrik avtomobillərinə fokuslanan iki istehsalçı BYD və Tesla siyahıya daxil edilib. Elektrikləşdirmə üçün avadanlıqların tədarükünə diqqət yetirən Denso, Schneider Electric və Robert Bosch kimi firmalar da siyahıda idi.
İlk 20-likdə qalan neft və qaz şirkətləri Petrochina, Sinopec və Saudi Aramco olub.
Bu inkişaflar Çin şirkətlərinin enerji texnologiyaları sahəsində artan qlobal təsirini və xüsusilə təmiz enerji sahəsində rəqabətqabiliyyətli mövqelərini ortaya qoyur.
Enerji R&D yalnız 1 faiz artım göstərdi
Şirkətlərin enerji texnologiyalarına Ar-Ge xərcləri 2024-cü ildə əhəmiyyətli dərəcədə yavaşladı. Korporativ enerji Ar-Ge xərcləri yalnız yüzdə 1 artaraq son 10 ilin ən aşağı səviyyələrindən birinə düşdü. Bu aşağı artım, Covid-19 pandemiyasının təsirli olduğu 2020-ci il istisna olmaqla, qeydə alınan ən zəif performans idi.
Hesabatda akkumulyatorlar, kömür, nüvə enerjisi, bərpa olunan enerji və istilik elektrik stansiyası avadanlıqları kimi əsas sahələrdə fəaliyyət göstərən şirkətlərin Ar-Ge sərmayələrini azaltdığı qeyd edilib. Bildirilir ki, yüksək kapital xərcləri və qeyri-müəyyən bazar şərtləri uzunmüddətli və riskli layihələr üçün iştahı azaldıb.
Bu vəziyyət, xüsusilə qlobal təmiz enerji transformasiyasının sürətləndirilməsi lazım olduğu bir dövrdə özəl sektorun Ar-Ge motivasiyasında ciddi pozulma olduğunu göstərir və enerji transformasiyasının gedişatının artıq təkcə resurslardan deyil, həm də innovasiyaya yönəlmiş kapital marşrutundan asılı olduğunu göstərir.
Mənbə: TrtHaber