Məlum olub ki, 2025-ci ilin əvvəlində Yunanıstanın Santorini adasında və onun ətrafında qeydə alınan 28 mindən çox zəlzələ maqmanın dərinliklərdən qalxması nəticəsində baş verib.
Almaniyadakı Helmholtz Geoscience Center (GFZ) və GEOMAR Okean Tədqiqatları Mərkəzinin rəhbərlik etdiyi və Nature jurnalında dərc olunan araşdırma süni intellektlə məlumatların təhlili və dəniz dibi sensorlarından istifadə edərək bölgədəki seysmik böhranı təfərrüatlandırıb.
300 milyon kubmetr maqma yüksəlib
Tədqiqata görə, təxminən 300 milyon kubmetr maqma Yer qabığının dərinliklərindən qalxaraq, dəniz dibinin 4 kilometr dərinliyinə çatıb.
Bu prosesdə maqma ətrafdakı qayaları parçalayıb və minlərlə zəlzələlərə səbəb olub. Ən güclü zəlzələlər 5 bal gücündə olub.
Santorini və Kolumbo əlaqəsi
Santorini tarixi boyu çoxsaylı vulkan püskürmələri yaşamışdır. Yaxınlıqdakı Kolumbo sualtı vulkanı da aktiv vulkandır.
Tədqiqat göstərdi ki, maqma hərəkəti Santorinidə kiçik bir yüksəlişə səbəb olub, sonra isə çökmə baş verib ki, bu da iki vulkan arasında əvvəllər məlum olmayan hidravlik əlaqənin olduğunu göstərir.
Süni intellekt və dəniz dibi sensorları
GFZ komandası kütləvi seysmik məlumat dəstlərini emal edən xüsusi süni intellekt metodu hazırlayıb. GEOMAR həm seysmik siqnalları, həm də Kolumbo kraterinin ətrafına yerləşdirilmiş dəniz dibi sensorları ilə dəniz dibinin 30 santimetrə qədər çökməsini qeydə alıb. Bu, maqma axınının vaxtını, istiqamətini və sürətini yüksək dəqiqliklə izləməyə imkan verib.
Gələcək üçün xəbərdarlıqlar
Tədqiqatçılar bildirirlər ki, bu cür təfərrüatlı məlumatlar regionda gələcək vulkanik fəaliyyətin daha yaxşı monitorinqinə imkan verəcək. GEOMAR-ın professoru Heidrun Kopp, “Bu tapıntılar müntəzəm olaraq Yunanıstan səlahiyyətliləri ilə paylaşılıb” deyib. “Məqsədimiz potensial yeni zəlzələlərin ən sürətli və dəqiq qiymətləndirilməsini təmin etməkdir”.
Afina Universitetinin professoru Paraskevi Nomikou, “Belə aktiv geoloji bölgədəki prosesləri başa düşmək ictimai təhlükəsizlik üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir” deyib.
Santorini və Kolumbo ətrafında elmi müşahidələr davam edir və mütəxəssislər belə tədqiqatların gələcəkdə potensial vulkanik təhlükələrin erkən aşkarlanmasında mühüm rol oynayacağını vurğulayırlar.
Mənbə: TrtHaber