Alimlər aşkar ediblər ki, uşağın ekran qarşısında keçirdiyi hər əlavə saat ürək-damar xəstəlikləri və metabolik pozğunluqların inkişaf riskini artırır.
Yeni bir araşdırma göstərib ki, mənfi dəyişikliklər uşaqlıqdan başlayır və yetkinlik yaşına qədər davam edə bilər. Kopenhagen Universitetinin tədqiqatçıları iki uzunmüddətli müşahidə tədqiqatında mindən çox iştirakçının məlumatlarını təhlil ediblər. Birinci qrupa 2010-cu ildə 10 yaşı tamam olan uşaqlar, ikinci qrupa isə 2000-ci ildə 18 yaşı tamam olan yeniyetmələr daxil olub. Alimlər televizora baxmağa, oyun oynamağa, əyləncə üçün telefon və planşetlərdən istifadə etməyə sərf olunan vaxtı ölçüb və bunu sağlamlıq göstəriciləri ilə müqayisə ediblər: qan təzyiqi, xolesterol səviyyəsi, qan şəkəri və digər göstəricilər.
“Uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə ekran vaxtının məhdudlaşdırılması uzunmüddətli ürək və metabolik sağlamlığı qoruya bilər. Tədqiqatımızın nəticələri ekran vaxtı ilə ürək-damar xəstəlikləri arasında güclü bir əlaqə olduğunu göstərir və balanslı gündəlik rejimin vacibliyini vurğulayır”, – deyə tədqiqat rəhbəri Dr. David Horner bildirir.
Tədqiqatın nəticələri həqiqətən həyəcanverici idi. On yaşlı uşaqlar gündə orta hesabla 3,2 saat, 18 yaşlı uşaqlar isə 6,1 saat vaxt sərf edirdilər. Ekran vaxtının hər əlavə saatı gənc iştirakçılar üçün kardiometabolik riski 0,08 standart sapma, yaşlı iştirakçılar üçün isə 0,13 artıb.
Horner izah edir: “Əgər bu, sadəcə bir saat ekran vaxtıdırsa, bu, kiçik bir dəyişiklikdir, lakin ekran vaxtı gündə üç, beş və ya hətta altı saata qədər artdıqda, bir çox yeniyetmələrdə gördüyümüz kimi, təsirlər cəmlənir”, – deyə Horner izah edib.
Ekran qarşısında vaxt keçirməklə sağlamlıq riskləri arasındakı əlaqə, xüsusilə yuxusuz uşaqlar arasında güclü idi. Ekran qarşısında vaxt keçirməyin mənfi sağlamlıq təsirlərinin təxminən 12%-i yuxu müddətinin azalması ilə izah olunurdu. Horner qeyd edir ki, “Bu, kifayət qədər yuxunun yalnız ekran qarşısında vaxt keçirməklə deyil, həm də ekran qarşısında vaxt keçirmək vərdişlərini erkən metabolik dəyişikliklərlə əlaqələndirən əsas yol ola biləcəyini göstərir”.
Maşın öyrənməsindən istifadə edərək, alimlər hətta uşaqların qanında xüsusi metabolitlər dəstini kəşf ediblər – uzun ekran vaxtının bioloji təsirlərini təsdiqləyən bir növ “ekran vaxtı barmaq izi”.
Tədqiqatda iştirak etməyən Amerika Ürək Assosiasiyasının mütəxəssisi Amanda Marma Perak yuxunu yaxşılaşdırmaqla başlamağı tövsiyə edir: “Ekran vaxtını azaltmaq çətin görünürsə, axşamlar ekran vaxtını azaltmaqla və daha tez yatmaqla başlayın. İnanın mənə, uşaqlar telefon və ya televizor olmadan özlərini əyləndirməkdə və sakitləşdirməkdə çox yaxşıdırlar və onlar darıxdırıcılığı dəf etməkdə də əladırlar! Əslində, darıxdırıcılıq əslində uşağa faydalı ola bilər, parlaq ideyalara səbəb olur və yaradıcılığı stimullaşdırır.”
Eyni zamanda alimlər əvvəllər gecə işığının da ürək-damar sağlamlığı üçün ciddi risk faktoru olduğunu göstərmişdilər.
Mənbə: mail.ru