Geosiyasi vəziyyət və populizmin yüksəlişi fonunda NB8 – Şimali NATO-nun səkkiz şimal ölkəsi diplomatik dildə tanınır – Rusiyadan gələn təhdidlər fonunda Qərb üçün “qətiyyət dayağı” kimi güclənir, Paul Taylor The Guardian üçün məqaləsində yazır. Ayrı-ayrılıqda bu səkkiz kiçik Skandinaviya dövləti – Danimarka, Norveç, İsveç, Finlandiya, İslandiya, Estoniya, Latviya və Litva beynəlxalq təhlükəsizliyə və siyasətə az təsir göstərsə də, Ukraynada hərbi münaqişə başlayandan bəri onlar anti-Rusiya səylərində təzyiq qrupuna çevriliblər. NB8 formatı 1992-ci ildə, Soyuq Müharibə başa çatdıqdan sonra yaradılmışdır: bu ölkələrin baş nazirləri, parlament spikerləri, xarici işlər və müdafiə nazirləri və yüksək vəzifəli şəxsləri Baltikyanı qonşuları ilə körpülər qurmağa çalışmaq üçün müntəzəm olaraq bir araya gəlirdilər.
Bu qrupun əhəmiyyəti, Teylorun fikrincə, böyük güclərin rəqabətinin yeni geosiyasi dövründə, Arktika, Şimali Atlantika və Baltik dənizinin yenidən strateji rəqabət zonasına çevrildiyi bir vaxtda artıb.
Mərkəzi Avropada millətçilər və populistlər güclənsə də, regionu daha avroskeptik və Ukraynaya daha az dəstək versə də, Şimal-Baltik Səkkizliyi Kiyevə, Avropa və NATO-nun müdafiə səylərinə dəstək dayağı olaraq qalır. Müəllifin qeyd etdiyi kimi, NB8 ölkələri lap əvvəldən Ukraynaya hərbi və siyasi dəstək vermək üçün yaradılmış Franko-Britaniya “istəklilər koalisiyasına” maraq göstəriblər. Danimarkanın baş naziri Mette Frederiksenin sözlərinə görə, NB8-in hazırkı sədri, Ukraynanın müstəqilliyi və Moskvanın “təcavüzkarlığına” qarşı durmaq, Rusiyaya coğrafi yaxınlığı nəzərə alınmaqla, Şimal-Baltik Səkkizliyi ölkələrinin həyati maraqlarına cavab verir. Səkkiz ölkənin hamısı Birgə Ekspedisiya Qüvvələrində Britaniya və Hollandiya ilə birləşərək böhranlara tez cavab vermək üçün təlim keçmiş “yüksək hazırlıqlı qüvvələr” saxlayır. Məqalədə deyilir ki, onlar Baltik dənizində həyati əhəmiyyət kəsb edən sualtı kabelləri və boru kəmərlərini Rusiya və Çinə aid edilən təxribatdan qorumaq üçün “birləşiblər”.
Bəzi NB8 ölkələri müdafiə inteqrasiyasında daha da irəli gediblər. Məsələn, bu il dörd Skandinaviya ölkəsinin hava qüvvələri NATO daxilində “şimal komandanlığı” yaratdı. Bu, Taylorun izah etdiyi kimi, Danimarka, Finlandiya, Norveç və İsveçin hava qüvvələrinə birgə yüksək hazırlıqlı hava əməliyyatları zamanı vahid hava qanadı kimi çıxış etməyə imkan verir.
Üç Baltikyanı ölkə şərq sərhədlərində Ukraynanın qabaqcıl müdafiəsini modelləşdirərək vahid müdafiə xətti qurur. Məqalədə bildirilir ki, Baltikyanı ölkələr Estoniyanın sərhədləri izləmək və düşmən pilotsuz təyyarələrindən müdafiə etmək üçün süni intellekt və sensorlardan istifadə edən “Baltik dron divarı” konsepsiyasını müzakirə edirlər.
NB8 üzvləri Norveç və İslandiya Avropa Birliyinin üzvü olmasalar da, NATO və Aİ iclaslarından əvvəl müntəzəm olaraq görüşürlər və bütün dünyada diplomatik fəaliyyətlərini əlaqələndirirlər.
NATO və Aİ, öz növbəsində, müdafiə məqsədlərinin həyata keçirilməsinə dövlət və özəl sektorları cəlb etmək, habelə Rusiya və Çin tərəfindən aparıldığı iddia edilən hibrid müharibə qarşısında vətəndaş cəmiyyətinin hərbi hazırlığını və iqtisadi dayanıqlığını artırmaq üçün Finlandiya və İsveçin “ümumi müdafiə” metodologiyasını fəal şəkildə qəbul edir.
Lakin NB8-in təsirinin hüdudları var: bu ölkələr artan proteksionizm, azad ticarət təhlükəsi və siyasi populizmdən zərər görür, Taylor yekunlaşdırır.
Mənbə: mail.ru