Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatı (ÜMT) Braziliyada keçiriləcək Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının (UNFCCC) 30-cu Tərəflər Konfransı (COP30) çərçivəsində “2025 Qlobal İqlim Yeniləməsi” adlı hesabatını yayımlayıb.
Hesabatda deyilirdi ki, “2025-ci il rekord tarixdə ikinci və ya üçüncü ən isti il olacaq. Həddindən artıq temperaturun həyəcan verici tendensiyası 2025-ci ildə də davam etdi”.
Hesabatda qeyd olunur ki, son 11 il 178 illik rekordun ən isti ili olub, son üç il isə ən isti il olub. Hesabatda vurğulanır ki, bu ilin yanvar və avqust aylarında orta səth temperaturu sənaye öncəsi orta səviyyədən 1,42 dərəcə Selsi yüksək olub.
Hesabatda deyilirdi ki, “2024-cü ildə rekord səviyyələrə çatan istixana qazlarının konsentrasiyası və okean istiliyinin miqdarı 2025-ci ildə də artmağa davam edib”. Həmçinin qeyd olunur ki, Arktika dəniz buz örtüyü rekord tarixdə ən aşağı səviyyədə olub.
Hesabatda qeyd olunur ki, Antarktida dəniz buz örtüyü il ərzində orta səviyyədən xeyli aşağı qalıb və təbii amillərin yaratdığı kiçik, müvəqqəti pozuntuya baxmayaraq, dəniz səviyyəsinin uzunmüddətli yüksəliş tendensiyası davam edib.
Ekstremal iqlim hadisələri iqtisadi inkişafa mane olur.Hesabatda deyilirdi ki, “2025-ci ilin avqust ayı ərzində baş verən ekstremal hava və iqlim hadisələri həyat, dolanışıq və ərzaq sistemlərinə domino təsiri göstərib. Bu, bir çox bölgələrdə köçkünlüyə səbəb olub, davamlı inkişafa və iqtisadi tərəqqiyə mane olub”.
Hesabatda qeyd olunur ki, təhlükəli hava hadisələrinə qarşı həyat qurtaran tədbirlər görməyi hədəfləyən “çoxsaylı fəlakətlər üçün erkən xəbərdarlıq sistemləri” elan edən ölkələrin sayı 2015-ci ildən bəri iki dəfədən çox artıb. Həmçinin qeyd olunur ki, 2024-cü ildə erkən xəbərdarlıq sistemləri elan edən ölkələrin sayı 56-dan 119-a yüksəlib.
Hesabatda ölkələrin 40 faizində hələ də çoxsaylı fəlakətlər üçün erkən xəbərdarlıq sistemlərinin olmadığı vurğulanır və bu qalan boşluqları aradan qaldırmaq üçün təcili tədbirlərin görülməsinə ehtiyac vurğulanır.
Hesabatda iqlimlə əlaqəli amillərin bərpa olunan enerji təchizatı və tələbatını formalaşdırdığı vurğulanır və etibarlı və dayanıqlı təmiz enerji sistemlərinin yaradılması üçün bu təsirlərin proqnozlaşdırılmasının vacibliyi vurğulanır.
Qlobal temperaturun 1,5 dərəcə Selsiyə qədər məhdudlaşdırılması elmlə mümkün olaraq qalır.Hesabata şərhləri daxil edilmiş ÜMT-nin baş katibi Seleste Saulo bildirib ki, “Bu misli görünməmiş yüksək temperatur seriyası, keçən ilki istixana qazı səviyyəsinin rekord artımı ilə birlikdə, qlobal istiləşmənin hədəfi müvəqqəti olaraq aşmadan növbəti bir neçə il ərzində 1,5 dərəcə Selsi ilə məhdudlaşdırılmasının praktik olaraq mümkün olmadığını açıq şəkildə göstərir”.
Saulo qeyd edib ki, elm əsrin sonuna qədər qlobal temperaturun artımını 1,5 dərəcə Selsi ilə məhdudlaşdırmağın hələ də mümkün və zəruri olduğunu açıq şəkildə göstərir.
Mənbə: Trthaber.com