Amerikalı davranış eksperti Chase Hughes yalanları müəyyən etməyə və özünüzü manipulyasiyadan qorumağa kömək edəcək üsullardan danışır.
Chase Hughes 20 il ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrində xidmət edib və hərbi hissələrə, kəşfiyyat təşkilatlarına, bizneslərə, polislərə və korporativ rəhbərlərə müasir davranış bacarıqları öyrədən Tətbiqi Davranış Araşdırmasını təsis edib. Mütəxəssis yalanları aşkar etməyə kömək edən “yem sualı” adlandırdığı texnikasını paylaşdı. Hughes-a görə, şübhəliləri dindirərkən bundan istifadə edərdi. “Yem sualı” texnikası hipotetik təfərrüatlardan və ya vəziyyətlərdən istifadə etməyi nəzərdə tutur. Bu, həmsöhbətin reaksiyasını müşahidə etməyə və mümkün aldatma əlamətlərini müəyyən etməyə kömək edir.
Chase Hughes bu prinsipi misal olaraq aşağıdakı vəziyyətdən istifadə edərək izah etdi: tutaq ki, bir adam qonşunun evinə gizlicə girir və zibil qutusunu aşırır. İş ciddidir və onu polisə çağırırlar. Şübhəli şəxs iştirakını inkar etmək niyyətindədir. Söhbət etmək üçün otururuq və mən sual verirəm: “Hey, qulaq asın. Səni o ərazidə görən və ya kameralara düşməyinin bir səbəbi varmı?” Çünki hər yerdə kamera yoxdur. Amma mən konkret olaraq soruşmuram ki, kimsə onu orada görüb, yoxsa kameraya düşüb,” Hughes izah edir.
Ekspert qeyd edib ki, günahsız adam hər şeyi inkar edəcək, günahkar isə polisin bildiyini bilmədiyi üçün narahat olacaq.
Sonra başqa sual verir. Şübhəli şəxs “yox” desə, Hughes əlavə edir: “Sizə video göstərəcəyimi və ya sizi orada gördüklərini söyləyən səkkiz şahid gətirəcəyimi bilmirsiniz”. Bu addımdan sonra, ekspertin fikrincə, beyin yüksək narahatlıq rejiminə keçir, ancaq şəxs günahkar olduqda.
“Sizin beyniniz yüksək narahatlıq rejimindədir. Ancaq narahatlıq yalnız günahkar olduğunuz zaman baş verir. Beləliklə, günahsız bir insan sakitcə cavab verərdi: “Xeyr, qətiyyən yox” – və heç bir narahatlıq dalğası olmayacaq” deyib.
Maraqlıdır ki, bütün davranış mütəxəssisləri Hughes metodunu dəstəkləmirlər. Bəzi ədəbiyyatlar var ki, “yem suallar”dan istifadə bəzi insanların yaddaşını təhrif edə və onları real olmayan dəlillərə inandıra bilər.
Hughes-a görə, daha sonra bir insanın hərəkətdə iştirakı haqqında nə qədər dürüst danışdığını qiymətləndirməyə imkan verən “cəza sualı” texnikasından istifadə edə bilərsiniz. Hughes həmsöhbətinizdən bu şəkildə soruşmağı tövsiyə edir.
“Sizcə, bunu edənin taleyi necə olmalıdır?” Bu, xüsusilə cinsi cinayətlər və cinsi cinayətlər törətmiş insanlarla çox yaxşı işləyir” dedi.
Ekspert etiraf edib ki, günahkar daha yüngül cəzadan danışacaq, məsələn, cinayətkarın psixoloqun köməyinə ehtiyacı var, günahsız adam isə sakit qalacaq. Hughes-un sözlərini Daily Mail Robert Breedlove podkastına istinadən sitat gətirir.
“Heç kim [günahsız] bunu deməyəcək” dedi.
Mənbə: mail.ru