Alimlər Yerə ən yaxın tək ulduz olan Barnard Ulduzunun ətrafında fırlanan dörd yeni planet kəşf ediblər. Yeni aşkar edilən bu planetlərin hamısı Yerdən daha kiçikdir.
Barnard Ulduzu 1916-cı ildə kəşf edildikdən sonra astronomlar tərəfindən planet axtarışında tədqiq edilmişdir.
Əvvəllər ulduzun ətrafında fırlanan planetlərin mövcudluğuna dair ilkin əlamətlər var idi.
Lakin ötən ilin oktyabrında vahid planet namizədinin elan edilməsindən sonra aparılan yeni müşahidələr bu planetin varlığını təsdiq etməklə yanaşı, üç yeni planetin kəşfinə də səbəb olub.
Çikaqo Universitetindən Ritvik Basantın rəhbərlik etdiyi araşdırma qrupu Barnard Ulduzu ətrafında fırlanan planetlərin sayının dördə çatdığını açıqlayıb. “Bu, həqiqətən həyəcan verici bir kəşfdir” dedi Basant. “Barnardın Ulduzu bizim kosmik qonşumuzdur, lakin biz bu haqda çox az şey bilirik” deyib.
Yerdən kiçik olan və kəşf edilməsi çətin olan planetlər
Barnard Ulduzu təkcə Yerə yaxınlığı ilə deyil, həm də qalaktikada ən çox yayılmış ulduz növü olan qırmızı cırtdanlar sinfinə aid olduğu üçün alimlərin diqqətini çəkir.
O, tək ulduz sistemləri ətrafında fırlanan planetlərin və qırmızı cırtdanların yaşayış üçün yararlı olub-olmaması kimi suallara cavab axtaran tədqiqatçılar üçün mühüm bir müşahidə hədəfi kimi önə çıxır.
Bu günə qədər qalaktikada təxminən 6 min ekzoplanet kəşf edilsə də, bu planetləri aşkar etmək kifayət qədər çətindir.
Ekzoplanetləri birbaşa müşahidə etmək mümkün deyil, çünki onlar orbitdə fırlanan ulduzlardan çox kiçik və sönükdürlər. Astronomlar planetlərin ulduzlarına təsirini araşdıraraq onların varlığını müəyyən edirlər.
Barnard Ulduzunda ən son kəşflər ulduzun işığının vaxtaşırı sönməsinə deyil, ulduzda planetlərin yaratdığı cüzi rəqslərə əsaslanırdı. Bu cür hərəkətlər “radial sürət metodu” kimi tanınan bir texnika ilə aşkar edilir.
Dörd planetin xüsusiyyətləri
Tədqiqatçılar Havaydakı Gemini North teleskopuna qoşulmuş MAROON-X planet ovçu cihazı ilə üç il ərzində 112 gecə müşahidə edərək ulduzun hərəkətlərini araşdırdılar. Əldə edilən məlumatlar dörd planetin mövcudluğunu təsdiqlədi, həmçinin onların kütlələri və orbital dövrləri haqqında mühüm məlumatlar verdi.
- Barnard b: Yer kütləsinin 30 faizi, orbital dövr 3,2 gün.
- Barnard c: Yer kütləsinin 34 faizi, orbital dövr 4,1 gün.
- Barnard d: Yer kütləsinin 26 faizi, orbital dövr 2,3 gün.
- Barnard e: Yer kütləsinin 19 faizi, orbital dövr 6,8 gün.
Lakin bu planetlərin ulduzlarına çox yaxın olduqları üçün yaşayış üçün əlverişli olmadığı bildirilir. Bu məsafədə səth temperaturlarının maye suyun mövcudluğu üçün çox yüksək olacağı bildirilir. Planetlərin quruluşu ilə bağlı qəti məlumat olmasa da, onların kiçik kütlələrinə görə Merkuriyə bənzər qayalı planetlər olması ən çox ehtimal olunan ssenari hesab edilir.
Yeni kəşflərə qapı açır
Barnard e indiyə qədər radial sürət metodu ilə kəşf edilmiş ən aşağı kütləli ekzoplanetdir. Bu, Yerə bənzər kiçik planetlərin əslində daha çox ola biləcəyini, lakin aşkarlanması daha çətin olduğunu göstərir.
Basant, “Bəzi kəşflər zamanla tədricən irəliləyir və böyük mənzərəni görmək çətin ola bilər. Ancaq burada biz bəşəriyyətin bəlkə də əbədi olaraq biləcəyi bir şey tapdıq. “Bu kəşf hissi həqiqətən inanılmazdır” deyib.
Araşdırmanın nəticələri The Astrophysical Journal Letters jurnalında dərc olunub.
Mənbə: TrtHaber