Mühəndislər qaz topları ilə qum və qayalara inanılmaz sürətlə atəş açıblar. Bu, kosmik toqquşmalar zamanı materialların içərisində nə baş verdiyini anlamağa imkan verdi.
Johns Hopkins Universitetinin mühəndisləri qum və qayalar kimi dənəvər materialların həddindən artıq təsirlər altında necə davranması haqqında çox şey öyrəniblər. Bunun üçün qaz topundan nümunələrə atəş açıblar.
Phys.org saytı yazır ki, bu kəşflər bir gün Yer kürəsini təhlükəli asteroidlərdən qorumağa kömək edə bilər. Komanda alüminium və soda-əhəng şüşəsinin dənəvər nümunələrinə qaz silahından 2 km/s sürətlə mərmilər atdı. Zərbədən sonra ilk mikrosaniyələrdə nümunələrin davranışının müşahidələri Çikaqodakı Qabaqcıl Foton Mənbəsində (APS) xüsusi rentgen qurğularından istifadə etməklə aparılıb. Təcrübələrin vaxt çərçivəsi çox qısadır – bir neçə yüz nanosaniyə.
Tədqiqatçılar rentgen görüntüləmə və kompüter modelləşdirməsindən istifadə edərək zərbə yükləri altında dənəvər materialların içərisində baş verən prosesləri ətraflı öyrənə bildilər. Məlum olub ki, onlar yüksək sürətlə təsirlənəndə gözlənilməz şəkildə davrana bilirlər. Hətta iki qum dənəci də eyni təsir zamanı tamamilə fərqli reaksiya verə bilər.
Digər kimyəvi reaksiyalar arasında, sıxılma nəticəsində yaranan istilik taxılların qırılmasına, əriməsinə və yenidən kristallaşmasına səbəb olur. Sürət getdikcə daha yüksək dəyərlərə yüksəldikcə, o qədər çox istilik enerjisi ötürülürdü ki, taxıllar həqiqətən əriyir və sonra yenidən formalaşır.
Yüksək sürətli təsir zamanı müxtəlif metal materiallar enerjini fərqli şəkildə udur. Alüminium enerjini qüsurların əmələ gəlməsi və çevikliyi ilə yayır. Soda-əhəng şüşəsi kimi kövrək materiallarda çatlar əmələ gəlir və parçalanır.
Tədqiqatın nəticələri 2022 DART missiyasına bənzər Yeri asteroidlərdən qorumaq üsullarını təkmilləşdirmək üçün istifadə edilə bilər. Əldə edilən məlumatlar sənayedə də faydalı olacaq.
Tədqiqatçıların fikrincə, bütün asteroidlərin səthini əhatə edən reqolit zərbə zamanı enerjinin dağılmasında əsas rol oynayır. Bu o deməkdir ki, asteroidlə toqquşarkən kosmik gəminin enerjisinin bir hissəsi asteroidin özünün trayektoriyasını dəyişdirməyə deyil, reqolitin məhvinə və yerdəyişməsinə sərf olunacaq. Bu arada, Kaliforniya startapı AstroForge kosmosda mineralların çıxarılmasını axtarır. Şirkət Yer kürəsinin yaxınlığında yerləşən metal astroidə “Vestri” avtonom zondu buraxıldığını elan edib.
Mənbə: mail.ru