59 il əvvəl BBC bir qrup uşaqla görüşüb və onlardan dünyanın bundan sonra necə olacağını? Bu haqda nə düşündüklərini soruşub.
Hələ o dövrlərdə uşaqlar iqlim dəyişikliyindən tutmuş, əhalinin həddindən artıq artmasına, texnoloji inqilaba kimi bu gün cəmiyyətin üzləşdiyi bir çox problemlər barədə xəbərdarlıq ediblər.
1960-cı illərdə kompüterlər və kosmik uçuşlar kimi artan texnoloji irəliləyişlər həm gələcəyə dair nikbinliyə, həm də avtomatlaşdırmanın iş yerlərinin itirilməsinə və cəmiyyətə digər mənfi təsirlərə səbəb olacağı qorxusu yaradıb.
Bu gün texnologiya hər zamankindən daha çox həyatımızın bir hissəsidir. Bu yaxınlarda aparılan bir araşdırma, texnologiyanın, xüsusən 1980-ci illərdən bəri ABŞ-da yaratdığından daha çox iş yerini əvəz etdiyini göstərdi.
Uşaqların çoxu bunun baş verəcəyini təxmin ediblər.
Müsahibə edilən qızlardan biri deyib: “Əvvəla, kompüterlər və avtomatlaşdırma hər şeyi öz üzərinə götürür. Və 2000-ci ildə ətrafda işləmək üçün kifayət qədər iş olmayacaq. Yalnız yüksək IQ-ya malik, kompüter və buna bənzər şeylərlə işləyə bilən insanlar üçün iş yerləri olacaq. Başqa insanlar iş tapa bilməyəcək, onlar üçün iş olmayacaq.
“1966-cı ildə müsahibə edilən uşaqlar 2000-ci illərdə həyatın necə olacağı ilə bağlı proqnozlar verdilər. Həmin müsahibə yenidən qızğın mövzuya çevrildi. Budur uşaqların qorxulu dərəcədə dəqiq proqnozları…
İndi süni intellekt əsrində 1960-cı illərin qorxularının çoxu geri qayıdıb. Bu texnologiyanın insan işçilərini əvəz edə biləcəyi sualı hazırda cəmiyyətdə ən çox müzakirə olunan məsələlərdən biridir.
1960-cı illər həm də atom silahlarının yayılması ilə yadda qaldı və bu mövzu müsahibələrdə tez-tez gündəmə gəldiyi üçün bu uşaqlara böyük təzyiq göstərib
“Düşünürəm ki, atom bombaları ətrafa atılacaq. Bunu dayandırmaq üçün edə biləcəyiniz heç bir şey yoxdur. Bombalar nə qədər çox insana çatsa, bir gün o qədər çox insan onlardan istifadə edəcək” deyib.
Bəziləri hətta nüvə apokalipsisi ilə bağlı qorxularını dilə gətiriblər.
Bir uşaq deyib: “Bir dəli adam atom bombasını tutub dünyanı partladacaq!”
Xarici Əlaqələr Şurasının fikrincə, geosiyasi münasibətlər getdikcə gərginləşdikcə nüvə müharibəsi riski artır.
Atom Alimləri Bülleteninə görə, arsenalların modernləşdirilməsi və genişləndirilməsi, ortaya çıxan yeni imkanlar və silahlara nəzarət müqavilələrinin itirilməsi kimi nüvə silahları ilə bağlı narahatlıqlar 2024-cü ilə qədər davam edib və ya artıb.
Uşaqlar ətraf mühitin məhv edilməsi və dəniz səviyyəsinin qalxması kimi digər potensial fəlakətli problemləri də proqnozlaşdırdılar.
“Düşünürəm ki, onlar ölkənin bəzi hissələrini yalnız istirahət üçün zonalara ayıracaqlar və böyük yaşayış massivləri yaradacaqlar. Düşünürəm ki, bu, yəqin ki, çox çirkin olacaq”, – deyə bir uşaq bildirib.
Həqiqətən də, urbanizasiya və sənayeləşmə səhranı udduqca, təbiət parkları və vəhşi təbiət qoruqları kimi qorunan ərazilər toxunulmaz qalan bir neçə yer idi.
Digır başqa bir uşaq isə 1966-cı ildə proqnozlaşdırmışdı: “Bütün kosmos gəmiləri, peyklər və yuxarı qalxan hər şey havaya təsir edir. Düşünürəm ki, dəniz yüksələcək və İngiltərənin bir hissəsini əhatə edəcək və yalnız adalar qalacaq.
“Sputnik kimi peyklərin yayılması dəniz səviyyəsinin qalxmasına səbəb deyil, lakin bu uşaq iqlim dəyişikliyinin ən ciddi təsirlərindən birini insanların yaratdığı qlobal istiləşmə anlayışı geniş şəkildə başa düşülməmişdən çox əvvəl qabaqcadan görüb.
Uşaqların qeyd etdiyi insan təhlükəsizliyi və rifahı üçün bütün real təhdidlərə baxmayaraq, onlar inanırdılar ki, dünya əhalisi nəzarətsiz şəkildə artmağa davam edəcək.
“İnsanlar adi evlərdə yaşaya bilməyəcəklər, çünki bu, çox yer tutacaq. Onlar mənzillərdə yaşamalı olacaqlar, belə qalaqlanacaqlar. Evlər olduqca kiçik və hər şey çox dar olacaq” deyə bir qız isə belə proqnozlaşdırıb.
“Əhali o qədər artacaq ki, hamı Saharada və ya dənizin altındakı böyük günbəzlərdə yaşayacaq” deyib.
Bəşəriyyət hələ də səhrada sualtı şəhərlər və ya nəhəng günbəzlər tikməyə başlamasa da, hər kəsə sığacaq qədər yer tapmaq getdikcə çətinləşir.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məlumatına görə, dünya əhalisinin növbəti 50-60 il ərzində artmağa davam edəcəyi və 2080-ci illərin ortalarına qədər təxminən 10,3 milyarda çatacağı gözlənilir. Lakin bu zirvəyə çatdıqdan sonra, əsrin əvvəlində onun tədricən 10,2 milyarda qədər azalacağı gözlənilir.
Mənbə: HurriYet