Çində BEST tokamak və ya “süni günəş”in tikintisi sürətlə davam edir.
Qurğu idarə olunan nüvə sintezindən istifadə edərək elektrik enerjisi istehsal edə biləcək.
Çin “süni günəş” adlandırdığı unikal BEST (Yanan Plazma Eksperimental Superkeçirici Tokamak) termonüvə qurğusunun tikintisini 2027-ci ilə qədər başa çatdırmağı planlaşdırır.
Bu barədə Çin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mao Ninq oktyabrın 27-də bildirib.
Diplomatın sözlərinə görə, yeni qurğu dünyada yalnız sabit termonüvə reaksiyasını saxlamaqla yanaşı, həm də elektrik enerjisi istehsal edə bilən ilk tokamak ola bilər. Layihə Çin Elmlər Akademiyasının Anhui əyalətinin Hefei şəhərində yerləşən Plazma Fizikası İnstitutu tərəfindən hazırlanır.
“Süni günəş” necə işləyir
BEST tokamakının nüvəsi 400 tondan çox ağırlığında, təxminən 18 metr diametrində və 5 metr hündürlüyündə yüksək vakuumlu kriogen kameradır. İçəridə superkeçirici maqnitlər -269°C-də işləyir və hidrogen izotopları deuterium və tritiumdan yaradılan plazma ehtiva edir.
Bu texnologiya bizə real Günəşdə baş verən fiziki prosesləri simulyasiya etməyə imkan verir və təmiz enerji sahəsində bir irəliləyiş ola bilər.
Çinin “termonüvə” sahəsindəki nailiyyətləri
Çin mühəndisləri əvvəllər 2025-ci ildə plazmanı ultra yüksək temperaturda 1066 saniyə saxlayaraq dünya rekordu qıran EAST (Eksperimental Advanced Superkeçirici Tokamak) adlı başqa bir tokamak yaratmışdılar.
Yeni BEST layihəsi zərərli emissiyalar və tullantılar olmadan sabit enerji istehsal edə bilən kommersiya termoyadro reaktorunun hazırlanmasında növbəti mərhələdir.
Mao Ninq vurğulayıb ki, termoyadro texnologiyalarının inkişafı Çinin enerji strategiyasında mühüm rol oynayır və aşağı karbonlu iqtisadiyyata sürətli keçidi asanlaşdırır.
“Tokamak” termini 1958-ci ildə akademik Kurçatovun tələbəsi professor İqor Qolovin tərəfindən irəli sürülmüşdür. Söz əvvəlcə “tokamaq” – “toroidal maqnit kamerası” kimi səslənirdi, lakin sonra ilk Sovet termonüvə cihazının dizaynerləri eyfoniya naminə “-mag” sözünün “-mak” sözü ilə əvəz edilməsini təklif etdilər. O vaxtdan bəri bu ad əksər dillərə qəbul edilib.
Mənbə: mail.ru