Professor Dr. Kürşad Zorlu bu məsələ ilə bağlı “Haber Türk” saytında Azərbaycan və Ermənistan arasında son vaxtlar baş vermiş münaqişələrin səbəbləri və nəticələri haqqında açıqlama verib.
O qeyd edib ki, “İlk növbədə onu vurğulamaqla başlamaq lazımdır ki, dünən gecə baş verən toqquşmalar bəzi nəşrlərdə və xəbərlərdə yazıldığı kimi Qarabağda deyil, Azərbaycan-Ermənistan sərhəd xəttində baş verib. Çünki Qarabağla bağlı məsələ olsa belə, deyəsən, yeni taktiki prosesə girilib.
Toqquşmalar Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin Taşkəsən, Kəlbəcər və Laçın istiqamətində hücumları ilə başlayıb. Əslində, bir aya yaxın idi ki, Azərbaycanın bu xəttdəki mövqeləri bombalanırdı. Ötən gecə təxribatlar yayıldıqdan sonra Azərbaycanın cavabı sərt oldu. Ermənistana məxsus bəzi hərbi məntəqələr məhv edilib. Onların arasında 2 S300 də var!
Bu münaqişələrin intensivliyi və sahəsi müxtəlif olsa da, deməliyəm ki, onlar 3 əsas səbəbə görə davam edə bilər. Birincisi, Ermənistanın 44 günlük müharibənin məğlubiyyətini həzm edə bilməməsidir. Ermənistan administrasiyası əks addımla daxili siyasəti balanslaşdırmaq, mənəvi dəstək vermək və bununla da masa arxasında alver gücünü artırmaq istəyir.
İkincisi, 2020-ci ilin noyabrından narahat olan Zəngəzur dəhlizi məsələsidir. Atəşkəs mətnində bu bəyanat açıq şəkildə yazılmasa da, Azərbaycan rəhbərliyi Laçın dəhlizinə qoşulan Zəngəzur dəhlizini dilə gətirir və bu məsələdən geri çəkilmir. Tarixən Zəngəzurun Azərbaycan ailəsinə qazanc kimi yazılması ehtimalı Ermənistanda son məğlubiyyətin simvoluna çevrilib. Xatırladaq ki, bu yer 19-cu əsrin sonlarında ədalətsiz demoqrafik dəyişikliklərə görə Azərbaycandan ayrılaraq Ermənistan dövlətinə verilib. Ona görə də indiki münaqişələr həm Qarabağ müharibəsinin proyeksiyasıdır, həm də mübarizənin yeni mərhələsinə qədəm qoyduğuna işarədir.
Üçüncüsü, təbii ki, Xankəndində yerləşən separatçı administrasiyanın status qazanması üçün beynəlxalq dəstəyi artırmaq məqsədi daşıyır. Xankəndi (Stepanakart deyirlər) və onun ətrafı Dağlıq Qarabağ adı altındakı torpaqlar illərdir müflisləşmə ünvanı olub. Ötən müharibədən sonra Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev demişdi ki, “Biz statusu cırdıq, daha status yoxdur!” dedi. Görünür, buranı de-fakto zəbt edən Ermənistan yenidən müdafiə və tanınma təşəbbüslərinə başlayacaq. Təxribatlarla münaqişələrin Ermənistan ərazisinə gətirilməsi cəhdləri Dağlıq Qarabağın yenidən təmin oluna biləcəyi diplomatik prosesin qurulması ilə bağlıdır. Artıq bu istiqamətdə işlərə başlanılıb. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Rusiya ilə dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardım müqaviləsini aktivləşdirmək üçün Rusiyaya rəsmi müraciət etmək qərarına gəlib. Bundan əlavə, Təhlükəsizlik Şurasının iclasında Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına və BMT Təhlükəsizlik Şurasına müraciət ediləcəyi bildirilib. Bundan başqa, Paşinyan Rusiya prezidenti Putin, Fransa prezidenti Makron və ABŞ xarici işlər naziri Blinkenə zəng edib.
Çox güman ki, ATƏT-in Minsk Qrupunun yenidən dirçəldilməsi və ABŞ-ın da prosesə cəlb olunmasının istəndiyi bir vəziyyətlə üzləşmişik. Avropada qaz qıtlığı səbəbindən Aİ-də möhkəmlənən Azərbaycanın Brüssel danışıqlarında möhkəm mövqeyi Ermənistanı başqa təsir dairələri yaratmağa vadar edir. Bu hadisələr təbii olaraq, Rusiyanın vasitəçiliyini göstərmək istədiyi nümayəndə heyətləri arasında yeni görüşə gətirib çıxara bilər. Ancaq nəzərə almaq lazımdır ki, Ukrayna müharibəsi ilə bağlı qüdrəti və diqqəti başqa nöqtədə olan Rusiya indiki münaqişələrə tamamilə son qoymaq istəməyəcək. Çünki dondurulmuş konfliktlər reallığı həm də Rusiyanın idarəetmə tərzinin tərkib hissəsidir”.
