İllərdir bütün dünyada eşidilən “səma zəlzələləri” böyük maraq doğurub. Alimlər araşdırmalarını davam etdirdikcə bir çox nəzəriyyələr irəli sürülüb.
200 illik sirr haqqında nə məlumdur?..
Belçika, Yaponiya və Nyu-Yorkda eşidilən sirli “səma zəlzələləri” üçün bir çox nəzəriyyə irəli sürülüb. Meteoritlər, hərbi təlimlər, reaktiv səslər, karxana partlayışları, tufanlar və ya zəlzələlər də daxil olmaqla, partlayışların əks-sədası üçün bir çox imkanlar qeyd edilib. Silah və ya avtomobil partlayışı kimi səslərə qarışan göy zəlzələləri ilk dəfə 1811-ci ildə ABŞ-ın Missuri ştatının Nyu Madrid şəhərində qeydə alınıb. Şəhərdə baş verən 7,2 bal gücündə zəlzələ zamanı qeydə alınan səslər rayon sakinlərini şoka salıb.
Oxşar səslər 1886-cı ildə Cənubi Karolina ştatının Çarlston şəhərində baş verən 7,3 bal gücündə zəlzələ zamanı da eşidilib. Zəlzələdən həftələr keçməsinə baxmayaraq, səslər kəsilmədi. “Guruldayan səslər” və ya “güclü partlayışlar” kimi təsvir edilən səma zəlzələləri Nyu York əyalətindəki Seneca gölündə yaşayan yazıçı Ceyms Fenimor Kuper tərəfindən də yazılmışdır. Kuper yazırdı ki, o, “heç bir məlum təbiət qanunu ilə izah edilə bilməyən ağır topun partlaması kimi səs” eşitmişdir. Tədqiqatçılar 2013-cü ildən etibarən EarthScope Transportable Array (ESTA, zəlzələləri, vulkanları və sürüşmələri aşkar edən 400-dən çox seysmik stansiyadan ibarət şəbəkə) məlumatlarını araşdırdılar. Şimali Karolina Universitetinin Chapel Hill tədqiqat qrupu səsləri qeydlərlə müqayisə edib. Tədqiqatçılardan Eli Bird, ümumiyyətlə, bunun atmosfer hadisəsi olduğuna inandıqlarını və bunun seysmik fəaliyyətdən qaynaqlandığını düşünmədiklərini bildirib. Tədqiqatçılar səslərin yerdən deyil, atmosferdən yayıldığını düşündüklərini ifadə etdilər. Başqa bir ehtimal, atmosferdə partlayan kosmik qayalar olan bolidlər və ya okean üzərində ildırım kimi okean hadisələri hesab olunurdu. Tədqiqatçı Bird mövzu ilə bağlı bunları deyib:
”Atmosfer şəraiti bunun müəyyən istiqamətdə artmasına və ya bu yerli əraziyə təsir göstərməsinə səbəb ola bilər.”
Lakin bütün səylərinə baxmayaraq, seysmoloqlar zəlzələlərin haradan baş verdiyini dəqiq müəyyən edə bilməyiblər. 2017-ci ilin noyabrında Alabama ştatının sakinləri partlayışlardan şoka düşdülər və qorxu içində səlahiyyətlilərə zəng etdilər. Birmingem Milli Meteoroloji Xidməti, bölgədə meydana gələn səs-küyü tam izah edə bilmədiklərini, peyk görüntülərində və radar taramalarında heç bir partlayış əlamətinin olmadığını bildirib.
Agentlik o zaman sosial şəbəkələrdə oxşar fikirləri paylaşaraq “Bizim cavabımız yoxdur və yalnız fərziyyələr irəli sürə bilərik” demişdi.
Mənbə: TGRT