Bir ulduzun Günəşin yanından keçib planetlərin, o cümlədən Yerin orbitlərini pozması ehtimalı heç vaxt sıfıra bərabər deyil. Nəzəriyyəçilər bu cür fəlakətlər üçün ssenarilər hesablayıblar.
Günəş sistemi uzun müddətdir kosmik sabitliyin təcəssümü kimi qəbul edilmişdir. Bununla belə, yeni araşdırmalar göstərir ki, Günəşə yaxın uçan adi ulduzlar belə planetlərin orbitlərini ciddi şəkildə poza bilər – hətta fəlakətli ssenarilərə gətirib çıxara bilər.
Əvvəllər hesab edilirdi ki, planetar orbitlərin sabitliyinə əsas təhlükə sistemin daxili xaosudur. Bu, planetlər arasında qravitasiya qarşılıqlı təsirindən yaranan yavaş-yavaş inkişaf edən qeyri-sabitlikdir. Bu cür proseslər planetlərin hərəkətində fasilələrə səbəb ola bilər, ancaq 4-5 milyard ildən sonra. Ancaq indi aydın oldu ki, xarici faktorlar, xüsusən də digər ulduzların keçidi məhvə daha erkən səbəb ola bilər.
Bordo Universitetinin (Fransa) alimləri tipik ulduz qarşılaşmaları zamanı Günəş sisteminin davranışını (qalaktika standartlarına görə nisbətən tez-tez baş verənlər) modelləşdiriblər. Hesablamaya Günəşə yaxın uçan minlərlə hipotetik ulduz, həmçinin Pluton da daxil olmaqla bütün məlum planetlərin müxtəlif başlanğıc mövqeləri daxil edilib. Məlum oldu ki, belə şəraitdə orbitin məhv olma ehtimalı yalnız daxili qeyri-sabitlik mexanizmləri nəzərə alındıqda əvvəllər düşünüldüyündən 50% yüksəkdir. Pluton gözlənilmədən xüsusilə həssas oldu, Neptunun cazibə qüvvəsinin qoruyucu təsirinə baxmayaraq, onun orbitindən çıxma ehtimalı təxminən 5% idi.
Merkuri üçün qeyri-sabitlik təhlükəsi də əhəmiyyətli dərəcədə artıb – 50-80%. Onun orbitdən atılmasının mütləq riski kiçik olaraq qalır (növbəti milyard il ərzində təqribən 0,6%), lakin o, açıq şəkildə qiymətləndirilməmişdir. Yer, Mars və Venera üçün bu dəyərlər müvafiq olaraq 0,05%, 0,3% və 0,2% olmuşdur. Xüsusilə narahatlıq doğuran məqam ondan ibarətdir ki, Yerin orbitində cüzi dəyişiklik belə böyük iqlim dəyişikliklərinə səbəb ola bilər. Ssenarilərin 0,3%-də belə bir dəyişikliyin əhəmiyyətli qlobal istiləşməyə səbəb olacağı təxmin edilir.
Ulduzların dağıdıcı uçuşu ehtimalı nisbətən aşağı (təxminən milyard ildə 1,5%) qalsa da, bu, əvvəllər düşünüldüyündən yüksəkdir. Əsas odur ki, oxşar proseslər bəlkə də digər planet sistemlərində daha tez-tez baş verir. Biz minlərlə ekzoplanet bilirik və əgər risk mindən bir halda belə özünü göstərirsə, bu, artıq qalaktik miqyasda nadir hal deyil.
Və nəhayət, sistemimizin qaçılmaz gələcəyi – təxminən 5 milyard ildən sonra Günəş ağ cırtdana çevriləcək və bu, böyük ehtimalla daxili planetlərin məhvinə səbəb olacaq. Astrofizik Dmitri Verasın qeyd etdiyi kimi, məlum olan 1700-dən çox ağ cırtdanın atmosferində məhv edilmiş planetlərin qalıqları var. Bəlkə də Günəş sistemini də eyni aqibət gözləyir.
Daha əvvəl Science Mail sirli sferik obyektin astronomları necə çaşdırdığı barədə məlumat vermişdi.
Mənbə: mail.ru