Belə robotun yaradılması mürəkkəb mühitlərdə insan müdaxiləsinə ehtiyac olmadan işləyə bilən adaptiv və avtonom cihazların hazırlanmasında mühüm addımdır.
Kaliforniya Texnologiya İnstitutunun (Caltech) mühəndisləri havada çevrilə bilən unikal robot yaradıblar ki, bu da onu çətin ərazilərdə xüsusilə sabit və manevr edə bilir. ATMO (aerial transforming morfobot) adlanan o, pilotsuz təyyarə və yerüstü nəqliyyat vasitəsinin funksiyalarını yerdə uçuş və hərəkət arasında hamar keçidlə, hətta bu tip ənənəvi robotların enişdən sonra tez-tez ilişib qaldığı qeyri-bərabər və ya çətin səthlərdə də özündə birləşdirir.
ATMO uçmaq üçün hər biri qoruyucu çərçivəyə daxil edilmiş dörd turbindən istifadə edir. Məhz bu çərçivələr yer rejiminə keçərkən təkərlərə çevrilir. Yenilik ondan ibarətdir ki, bütün transformasiya mərkəzi menteşəni idarə edən bir mühərrikin köməyi ilə həyata keçirilir. Bu mexanizm turbinləri qaldırır və ya endirir, uçan avtomobili yer robotuna çevirir və geri qaytarır. İnkişaf prosesində mühəndislər təbiətdən, xüsusən də sürəti azaltmaq və maneələrlə toqquşmamaq üçün uçuşdan qaçmağa keçərkən bədən formalarını dəyişə bilən quşların davranışlarından ilham alıblar. Bu bioloji yanaşma onlara çeviklik və uyğunlaşmanın sözün həqiqi mənasında dizayna daxil olduğu bir sistem yaratmağa imkan verib. Əsərin müəllifi, Caltech aerokosmik mühəndisliyi aspirantı Yoannis Mandralisin sözlərinə görə, havada transformasiya etmək qabiliyyəti onların hazırladıqları sistemi təkcə kommersiya çatdırılması üçün deyil, həm də çətin əldə edilən yerlərdə tədqiqat missiyaları üçün uyğun edir.
Bu cəsarətli ideyanı həyata keçirmək heç də asan deyildi. Havada transformasiya zamanı, xüsusən yerə yaxınlaşarkən robot bir çox aerodinamik problemlərlə üzləşir. Helikopterlər kimi, ATMO da eniş zamanı səthdən əks olunan və turbulentliyə səbəb olan güclü hava axınları yaradır. Eyni zamanda, vertolyotdan fərqli olaraq, ATMO-da eyni vaxtda dörd mühərrik var ki, bu da onların arasında çarpaz hava axını səbəbindən əlavə çətinliklər yaradır. Bu təsirləri başa düşmək və aradan qaldırmaq üçün komanda Caltech-in Avtonom Sistemlər və Texnologiyalar Mərkəzində ixtisaslaşmış dron laboratoriyasında bir sıra təcrübələr aparıb. Mühəndislər gərginlikölçənlərdən istifadə edərək transformasiya zamanı itələmə qüvvələrinin necə dəyişdiyini ölçülblər. Onlar həmçinin robotun konfiqurasiyanı dəyişdiyi zaman hava axınlarının davranışını vizual izləmək üçün tüstü vizualizasiyasından istifadə ediblər. Əldə edilmiş məlumatlar proqnozlaşdırıcı idarəetmə modeli əsasında qurulmuş yeni ATMO idarəetmə sisteminin əsasını təşkil etmişdir. Bu texnika sistemə robotun yaxın gələcəkdə davranışını daim proqnozlaşdırmağa və dəyişən şərtləri və yaranan qüvvələri nəzərə alaraq komandaları real vaxtda uyğunlaşdırmağa imkan verir. Mandralisin sözlərinə görə, layihənin əsas nailiyyəti məhz bu ağıllı idarəetmə sistemidir: “Robot çevrilməyə başlayanda onun dinamikasında yeni münasibətlər və qüvvələr meydana çıxır və idarəetmə sistemi buna dərhal reaksiya verməlidir”.
Bu arada, Litvalı tərtibatçılar 6 metrlik “konteyner” robot dronunu nümayiş etdirdilər: onun helikopterdən daha yaxşı olduğunu deyirlər.
Mənbə: mail.ru