Alimlər ilk dəfə nəhəng dolu daşının içini yüksək dəqiqlikdə təsvir ediblər. Tapıntıların böyük fırtınalarda dolu daşlarının ölçüsünü proqnozlaşdırmağa kömək edəcəyi gözlənilir.
Fırtınalar zamanı, buludun həddindən artıq soyuq bölgəsində yağış damcıları donduqda dolu daşları əmələ gəlir. Cazibə qüvvəsinin təsiri ilə ağırlaşan bu parçalar düşməyə başlasa da, digər damcıların da qatılması ilə tədricən böyüyür.
Kataloniya Meteorologiya Xidməti və İspaniyanın Barselona Universitetinin tədqiqatçıları diametri 12 santimetrə çatan dolu daşlarını tədqiq edərək, bu böyük buz parçalarının daxili strukturlarını indiyədək ən detallı şəkildə ortaya qoyublar. Nəticələr 6 dekabr Cümə günü, Frontiers in Environmental Science jurnalında dərc edilib.
Araşdırma 2022-ci ildə İspaniyanın şimal-şərqində şiddətli fırtına zamanı yağan nəhəng dolu daşlarına diqqət yetirir. Bu taxıllar bir uşağın ölümünə və onlarla insanın yaralanmasına səbəb olub. Tədqiqatçılar bu nəhəng buz parçalarının daxili quruluşunu tədqiq edərək onların əmələ gəlməsi prosesləri haqqında daha çox məlumat əldə etməyi hədəfləyiblər. Halbuki indiyədək iri dolu daşları adətən kəsilərək analiz edilirdi.
Bu dəfə alimlər stomatoloji klinikada kompüter tomoqrafiya cihazından istifadə edərək 14 dolu daşının cəmi 512 şəklini əldə ediblər. Araşdırmanın baş müəllifi Prof. “Biz nümunələri pozmadan dolu daşlarının daxili təbəqələri haqqında daha çox məlumat verəcək bir texnikadan istifadə etmək istədik” deyə Xavier Ubeda bildirib. “Biz belə aydın görüntülər alacağımızı gözləmirdik”.
Əldə edilən görüntülər kənardan mükəmməl kürə kimi görünən dolu daşlarının daxili quruluşunun kifayət qədər nizamsız olduğunu ortaya çıxarıb. Maraqlıdır ki, forma baxımından ən vahid görünən buz parçalarının özəyi mərkəzdə yerləşmirdi. Bu tapıntı göstərir ki, dolu daşları bütün istiqamətlərdə bərabər böyümür və cari fərziyyələrə yenidən baxılmalıdır. Məqalənin başqa bir müəllifi Carme Farnell Barque, dolu daşlarının ən qalın hissəsinin fırtına daxilində müxtəlif hündürlüklərdə hərəkət edərkən deyil, yağarkən əmələ gəldiyini qeyd edib. Tədqiqatçılar deyirlər ki, bu yeni tapıntılar sayəsində onlar oxşar intensivliyə malik fırtınalarda dolu daşlarının necə əmələ gəldiyini daha yaxşı təxmin edə bilirlər. Beləliklə, bu buz parçalarının vurduğu ciddi zərərin qarşısını almaq mümkün ola bilər.
Tədqiqatın müəlliflərindən biri olan Tomeu Riqo deyib: “Biz böyüyən dolunun hər qatını fırtınanın təkamülü ilə bağlı radar məlumatları ilə əlaqələndirə bilərik. “Biz bu məlumatlardan gələcək fırtınaları proqnozlaşdırmaq üçün istifadə edə bilərik” deyə qeyd edib.
Mənbə: TrtHaber