Yuxunun keyfiyyəti ilə beyin qan axını arasındakı əlaqəyə dair yeni məlumatlar yaddaş itkisinin və demensiyanın inkişafının səbəblərini üzə çıxarıb.
Parçalanmış yuxu sadəcə bir narahatlıq deyil. Brain jurnalında dərc edilən yeni bir araşdırma, gecə tez-tez oyanmanın və narahat yuxunun birbaşa beynin qan damarlarına zərər verdiyini aşkar etdi. Bu, yuxu pozğunluqlarının tez-tez demans və Alzheimer xəstəliyinin inkişafından əvvəl meydana gəlməsini izah edə bilər.
Nevroloq Endryu Limin rəhbərlik etdiyi Kanadadakı Sunnybrook Sağlamlıq Elmləri Mərkəzinin alimləri 600-dən çox yaşlı insanın məlumatlarını təhlil ediblər. Uzun illər onlar yuxu parametrlərini qeydə alan ağıllı saatlara bənzər xüsusi qurğular taxıblar. Ölümdən sonra beyinlərini elmə bağışladılar ki, bu da unikal hüceyrə və molekulyar analizin aparılmasına imkan verdi. Məlum oldu ki, parçalanmış yuxu ilə beyində perisitlərin sayı azalıb – ən kiçik damarları əhatə edən hüceyrələr. Bu hüceyrələr beyin qan axını tənzimləyir və qan və beyin arasında maddələr mübadiləsində iştirak edir. Onların çatışmazlığı qan dövranının pozulmasına, toxumaların qidalanmasının pisləşməsinə və nəticədə yaddaşın, diqqətin və digər idrak funksiyalarının sürətlə azalmasına səbəb olur.
Tədqiqatçıların fikrincə, bu, yuxu pozğunluqlarının damar və neyrodegenerativ dəyişikliklərə səbəb olan prosesləri işə sala biləcəyinin ilk birbaşa təsdiqidir. Əvvəllər belə güman edilirdi ki, yuxusuzluq yalnız Alzheimer xəstəliyinin əlamətidir, lakin bəlkə də hər şey tərsinə başlayır – yuxusuzluq və parçalanmış yuxu ilə.
Müəlliflər hesab edirlər ki, gələcəkdə perisit səviyyələrinin monitorinqi koqnitiv pozğunluq riski üçün erkən biomarker kimi istifadə edilə bilər. Yuxu keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması beyin damarlarının zədələnməsinin qarşısını almaq və demansın inkişafını yavaşlatmaq üçün potensial tədbir ola bilər.
Mənbə: mail.ru