İnsan beyni ən adi xatirələri belə saxlamaq üçün emosional əhəmiyyətli hadisələrdən lövbər kimi istifadə edir. Bu, yaddaşın necə işlədiyinə dair yeni mexanizm aşkar edən Boston Universitetinin nevroloqlarının gəldiyi nəticədir.
Boston Universitetinin (ABŞ) yeni araşdırması göstərir ki, gündəlik anların xatirələri mənalı bir hadisə ilə – təəccüblü, xoş və ya emosional bir şeylə əlaqələndirilsə, güclənir. Məsələn, böyük bir lotereya uduşunu izləmək, ondan əvvəlki gündəlik hərəkətlərinizin xatirələrini də tətikləyə bilər. Tapıntılar yaddaş problemləri olan insanlar üçün təkmilləşdirilmiş müalicələrə və öyrənməyə kömək edə bilər.
Tədqiqatın müəllifləri izah edirlər ki, yaddaş passiv qeyd cihazı deyil. Beyin nəyin mənalı olduğuna fəal şəkildə qərar verir və kövrək xatirələri sabitləşdirmək üçün emosional hadisələr zamanla təkrarlana bilər. Faydalı xatirələri gücləndirmək üçün strategiyaların hazırlanması nevrologiyada çoxdankı məqsəddir. Yeni araşdırma göstərir ki, emosional diqqət bu məqsədlərə çatmaq üçün xüsusi yollarla istifadə edilə bilər.
Təxminən 650 nəfərin iştirak etdiyi 10 tədqiqatı əhatə edən araşdırmada tədqiqatçılar beynin xatirələrin dəyərini müəyyən etmək üçün sürüşmə şkalasından istifadə etdiyini aşkar ediblər. Əhəmiyyətli bir andan sonra baş verən hadisələr üçün yadda saxlamanın gücü emosional hadisənin özünün müddətindən və intensivliyindən asılı olduğu aşkar edilmişdir. Daha əvvəl baş verən xatirələr üçün, adi bir anı əhəmiyyətli bir anla əlaqələndirən vizual işarə kimi konseptual oxşarlığın daha vacib olduğu aşkar edildi.
Bu, beynin emosional hadisələrə oxşarlığını rəhbər tutaraq, zəif yaddaşları mərhələlərlə bərpa etdiyini qəti şəkildə nümayiş etdirən ilk araşdırmadır.
Ancaq ikinci dərəcəli xatirələrin özləri emosional yük daşıyırsa, yaxşılaşma azalır. Alimlərin fikrincə, beyin beləliklə, əks halda itiriləcək kövrək xatirələrə üstünlük verir.
Kəşf geniş praktiki təsirlərə malikdir. Təhsildə, emosional cəlbedici materialı mürəkkəb anlayışlarla birləşdirmək yadda saxlamağı yaxşılaşdıra bilər. Klinik praktikada o, potensial olaraq yaşlanma ilə zəifləmiş xatirələri bərpa edə bilər və ya əksinə, travma sonrası stress pozğunluğu olan insanlarda narahatedici xatirələri zəiflədə bilər.
Mənbə: mail.ru