İngiltərədə 400.000 ildən çox yaşı olan bir ərazidə tapılan odun daşı parçaları və yanmış qalıqlar, insanların alətlərdən istifadə edərək bilərəkdən od yandıra bildiklərinə dair ən qədim birbaşa dəlil təqdim edir.
Odun kəşfi və idarə olunması bəşəriyyətin təkamül səyahətində mühüm bir an hesab olunur. Lakin, bu vacib bacarığın ortaya çıxdığı zaman bilinənlər İngiltərədə aparılan qazıntılar nəticəsində kökündən dəyişdirilib.
Yeni tapıntılar sübut edir ki, insanlar 400.000 ildən çox əvvəl alətlərdən istifadə edərək şüurlu şəkildə od yandıra biliblər.
Od daşı ilə bağlı dəlillər tarixi dəyişir
Britaniya Muzeyinin arxeoloqu Rob Devis və həmkarları İngiltərənin Barnham kəndindəki gil çuxurda əhəmiyyətli paleolit dövrünə aid qalıqlar tapıblar. Qəsdən od yandırmanın ən qədim məlum dəlili 50.000 il əvvələ aid olsa da, bu kəşf bu tarixi təxminən 350.000 il əvvələ aid edir.
Kəşfin açarı yandırılmış (qovrulmuş) torpaqdan hazırlanmış ocağın (tonqal yeri) yaxınlığında tapılan dörd istiliklə çatlamış çaxmaq daşı əl baltası və iki kiçik oksidləşmiş pirit parçası idi.
Tədqiqatçılar bu piritin (danışıq dilində “od daşı” kimi tanınan və qığılcımlara səbəb olan mineral) ərazidə təbii olaraq nadir olduğunu aşkar ediblər. Bu, pirit fraqmentlərinin əraziyə təsadüfi deyil, qəsdən və sistemli şəkildə yanğın törətmək məqsədilə gətirildiyini göstərir. Bundan əlavə, yanmış torpaq üzərində aparılan sınaqlar ərazinin qızdırıldığını və dəfələrlə istifadə edildiyini təsdiqlədi ki, bu da tonqalın yandığını göstərir.
Yanğın tapılması nəyi təmin etdi?
Mütəxəssislər hesab edirlər ki, bu odu yandıranlar çox güman ki, Neandertallar idi. Bu tapıntı Neandertalların mücərrəd düşüncə tələb edən mürəkkəb texnoloji davranışlara malik olduqlarına dair əhəmiyyətli bir dəlildir.
İl boyu odu idarə etmək qabiliyyəti erkən insanlara əhəmiyyətli sosial və bioloji üstünlüklər vermişdir. Bu, yemək bişirməklə həzmi asanlaşdırır, qida və protein qəbulunu artırır. Bu, həmçinin odun ətrafında toplaşmağa, daha böyük qruplara imkan yaratmağa və sosial əlaqələri gücləndirməyə imkan vermişdir.
Tədqiqatçılar bu qidalanma və sosial irəliləyişlərin insanlarda beyin ölçüsünün artmasına, idrakın yaxşılaşmasına və daha mürəkkəb münasibətlərin inkişafına birbaşa töhfə verdiyi qənaətinə gəlmişlər.
Mənbə: Trthaber.com