Müşahidə olunub ki, bu gün bir çox insanlar daha tez hirslənir və ən kiçik problemlərə belə sərt reaksiya verirlər.
Bu artan dözümsüzlük sadəcə stresli dövrün təsiridir, yoxsa daha dərin, gözdən qaçan səbəblər var?
Klinik Psixoloq Kaan Üçyıldıza görə, əsəbilik təkcə şəxsiyyət məsələsi deyil; bu bədənin, ağılın və sinir sisteminin təbii reaksiyasıdır. Bugünkü həyat şəraiti fərdin sinir sistemini daim həyəcanda saxlayır. Maliyyə narahatlıqları, qeyri-müəyyənliklər, sosial təzyiqlər və sürətli həyat insanları daim təhlükə altında hiss edə bilər. Bu da öz növbəsində qəzəbli reaksiyaların daha tez-tez və intensiv şəkildə meydana gəlməsinə səbəb olur.
Zehni Yorğunluq və Keçmişin Yükü
Sinir sisteminin həddindən artıq stimullaşdırılması yalnız xarici amillərdən qaynaqlanmır. Keyfiyyətsiz yuxu, nizamsız yemək vərdişləri, hərəkətsizlik kimi amillər də emosiyaların tənzimlənməsini çətinləşdirir. Bundan əlavə, uşaqlıqda laqeydlik, kritik ailə münasibətləri və ya travma sinir sisteminin həssaslığını artıra bilər, bu da insanların keçmiş təcrübələrini indiki hadisələrə əks etdirməsinə səbəb olur. Bir sözlə, insan bəzən indiki məqama deyil, keçmişin həll olunmamış problemlərinə reaksiya verir.
Qəzəbi boğmaq lazım deyil, başa düşmək lazımdır.
Geniş yayılmış “qəzəbi yatırmaq lazımdır” anlayışı problemin həllinə töhfə verməkdən uzaqdır. Yatırılmış qəzəb zamanla yığılır və nəzarətsiz şəkildə ifadə edilə bilər. Buna görə də qəzəbin səbəblərini tanımaq onu effektiv idarə etmək üçün ilk addımdır. Qəzəb bədənin bir şeyin səhv olduğuna dair təbii siqnalıdır.
Pəhrizin yaxşılaşdırılması, kofein və şəkər qəbulunun azaldılması, müntəzəm idman və sağlam yuxu rejiminin qurulması kimi sadə tədbirlər əsəbiliyi əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Bununla belə, emosional motivasiyalı qəzəb yarandıqda, insanın daxili özünə müraciət etməsi və lazım gəldikdə peşəkar dəstək axtarmaq vacibdir.
Psixoloq Kaan Üçyıldız xüsusilə nəfəs alma vərdişlərinin bu prosesdə əhəmiyyətli rol oynadığını bildirir: “Əsəbiləşdiyimiz zaman nəfəsimiz sürətlənir və dayazlaşır. Bu, beyin üçün təhlükə siqnalı verir. Ancaq şüurlu, dərin nəfəs almaq sinir sisteminə təhlükəsiz vəziyyətdə olduğumuzu bildirir. Bu kiçik, lakin təsirli bir təcrübə hirs idarəsində böyük fərq yarada bilər”.
Mənbə: İlkha