Alimlər ulduz titrəyişlərindən yaş və kütləni təyin edirlər. Bu kəşf Günəşin gələcəyini və Süd Yolunun keçmişini anlamaq yolunda kritik bir addım ola bilər.
Avstraliyanın Yeni Cənubi Uels Universitetinin (UNSW) alimləri səmadakı ulduzların alətlər kimi “titrədiyini” və bu titrəyişlərin ulduzların yaşı, kütləsi və təkamül vəziyyəti haqqında ipucu verdiyini aşkar ediblər.
NASA-nın Kepler K2 missiyasının əldə etdiyi məlumatlar sayəsində yaşı 4 milyard il olan 27 ulduzdan ibarət M67 ulduz çoxluğu araşdırılıb. Tədqiqat ulduzun daxili hissəsinin bu günə qədər ən əhatəli təhlillərindən biridir.
Ulduz pulsasiyalarından yaş və kütlənin hesablanması
Elm adamları ulduzların barmaq izi kimi yaydıqları tezlikləri oxuyaraq hər ulduzun daxili quruluşunu, temperaturunu və yaşını müəyyən ediblər. Bu titrəmələri adi gözlə görmək mümkün olmasa da, ulduzun parlaqlığında kiçik dəyişikliklərlə ölçülə bilər.
UNSW Fizika Məktəbindən Dr. Claudia Reyesin rəhbərlik etdiyi araşdırmada ulduzların fərqli musiqi notları kimi müxtəlif tezliklər yaydığı və bu tezliklərin ulduzun neçə yaşında olduğunu göstərdiyi müəyyən edilib.
Günəşin gələcəyinə dair ipuçları
Tədqiq olunan ulduzlar təxminən 4 milyard il əvvəl eyni qaz buludundan doğulublar. Bu, onları oxşar kimyəvi xüsusiyyətlərə malik olan, lakin yalnız kütləsi ilə fərqlənən bir şeyin mükəmməl nümunəsi edir.
Alimlərin fikrincə, bu çoxluq Günəşin keçmişdə olduğu ulduz ailəsinə çox bənzəyir. Buna görə də araşdırmalar təkcə uzaq ulduzlara deyil, həm də Günəşin gələcəyinə işıq salır.
Ulduz qrupları səmanın ailə albomu kimidir
Ulduz klasterləri eyni vaxtda yüzlərlə, hətta minlərlə ulduzun doğulduğu kosmik icmalardır. Lakin zaman keçdikcə bu ulduzlar bir-birindən uzaqlaşır və səmaya yayılır.
M68 kimi hələ də bir yerdə qalan çoxluqlar astronomlar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki eyni yaş və quruluşa malik bir çox ulduzun birlikdə araşdırılmasına imkan verir.
Kosmosda səs yoxdur, amma vibrasiya var
Kosmosda heç bir səs eşidilməsə də, ulduzlar onların içində musiqi aləti kimi titrəyir. Bu titrəmələr birbaşa eşidilməsə də, ulduzun parlaqlığında kiçik dəyişikliklərlə aşkar edilir. Böyük ulduzlar daha qalın, daha dərin tezliklərə malikdir; kiçik ulduzlar daha incə, daha yüksək titrəyişlərlə “zəng çalır”. Heç bir ulduz tək nota çalmır – hər biri simfoniya kimidir.
Süd Yolunun yaş xəritəsi çəkilə bilər
Araşdırmaya görə, ulduzların tezlik işarələrindən qalaktikaların necə əmələ gəldiyini və zamanla necə təkamül keçirdiklərini anlamaq üçün də istifadə etmək olar. Bu üsul sayəsində alimlər Süd Yolu Qalaktikasındakı ulduzların yaşını və kütləsini daha dəqiq ölçə biləcəklər. Eyni zamanda, planetlərin ətrafındakı həyat potensialına malik olan ulduzlar da daha yaxşı təhlil ediləcək.
Ulduzların mahnısına qulaq asmaq mümkündür
UNSW-dən professor Dennis Stello deyir ki, bu araşdırma ilə ulduzların daxili quruluşunun daha etibarlı modelləri hazırlana bilər. Bu modellər sayəsində gələcəkdə təkcə Günəşin deyil, digər ulduzların da necə inkişaf edəcəyini daha dəqiq proqnozlaşdırmaq mümkün olacaq.
Dr. “Bu tezliklərdə bu xüsusi imzaların kəşfi tamamilə gözlənilməz oldu” Reyes deyib. “Biz indi keçmiş ulduz məlumatlarına baxa və bu imzaları axtara bilərik. Beləliklə, əslində ulduzları dinləməyə davam edəcəyik.”
Mənbə: TrtHaber