İngiltərədəki Lids Universitetinin rəhbərliyi ilə aparılan qabaqcıl tədqiqat, bədənin ağrını necə idarə etdiyinin əsas mexanizmini ortaya çıxarıb.
Alimlər insan bədəninin benzodiazepinlərə bənzər təbii “yuxu dərmanları” istehsal edə biləcəyini və müəyyən sinirlərdən gələn siqnalları zəiflədərək ağrı hissini azalda biləcəyini kəşf ediblər.
Tədqiqat, Lidsdəki Biotibbi Elmlər Məktəbinin professoru Nikita Qamper və Çinin Şijiazhuang şəhərindəki Hebei Tibb Universitetinin professoru Xiaona Du tərəfindən aparılan əvvəlki tədqiqatların davamıdır.
Gələn il yeni maliyyələşdirmə təmin edildikdən sonra, komanda bu bioloji prosesin asılılıq riski daşımayan daha təhlükəsiz, opioid olmayan ağrı müalicələrinə necə yol aça biləcəyini araşdırmağı planlaşdırır.
Professor Qamper mövcud müalicələrin məhdudiyyətlərini vurğulayaraq deyib: “Ağrının necə baş verdiyini çox yaxşı bilirik, lakin onun qarşısını almaq üçün az seçimimiz var. Bütün kəşflərə baxmayaraq, opioidlər hələ də qızıl standartdır. İbuprofen çox şiddətli və ya sinirlə əlaqəli ağrı üçün işləmir; opioidlər təsirli, lakin təhlükəlidir”.
Tədqiqatda Sinsinnati Universitetindən professor Qamper, professor Du və Dr. Temugin Berta onurğa qanqliyaları kimi tanınan strukturlardakı müəyyən hüceyrələrin benzodiazepinlərə bənzər şəkildə fəaliyyət göstərən bir peptid ifraz etdiyini aşkar etdilər.
Bu proses yalnız periferik sinir sistemində baş verdiyi üçün bütün sinir sistemini qış yuxusuna qoymur. Bu o deməkdir ki, bu təbii maddələr asılılıq və ciddi yan təsirlər riski olmadan ağrıkəsici potensiala malik ola bilər.
Tədqiqatın nəticələri sinirlərin ağrı siqnallarını mənbəyində süzgəcdən keçirə və ya zəiflədə biləcəyini nümayiş etdirməklə yeni bir müalicə yanaşmasına işarə edir.
MD Dr. Qanesan Baranidharan, tapıntıların milyonlarla xroniki ağrı xəstəsi üçün ümidverici olduğunu söyləyib:
“Xroniki ağrı səhiyyə sahəsindəki ən böyük problemlərdən biridir. Uzunmüddətli opioid və neyroleptik dərmanlar ciddi yan təsirlərə səbəb olur. Bəzi xəstələr aşağı dozalarla öhdəsindən gələ bilərlər, lakin daha çox müalicə variantına ehtiyacımız var”.
Tapıntılar qan-beyin baryerini keçmədən işləyən və beləliklə beyin funksiyasının qarşısını alan yeni dərmanların hazırlanması ehtimalını göstərir. Dünya əhalisinin üçdə birinə qədəri hər gün ağrı yaşayır və bir çox mövcud müalicə üsulları qeyri-kafidir.
NIH HEAL proqramının tədqiqatçısı Dr. Berta dedi: “Milyonlarla insan adekvat ağrı müalicəsi almır. Yeni mexanizmlərin kəşf edilməsi çox vacibdir”.
Professor Qamperin bu sahəyə diqqət yetirməsinə sinirlə əlaqəli ağrı yaşayan bir ailə üzvünün təsiri olub.
Lids, Şijiazhuang və Sinsinnatidəki komandalar 2018-ci ildə başlayan əməkdaşlığı davam etdirirlər. Tədqiqatçılar oxşar təcrübələrdə oxşar nəticələr əldə etdiklərini başa düşdükdən sonra layihəni birgə davam etdirməyə qərar veriblər.
Lids komandası 2025-ci ildə yeni beş illik layihəyə başlamaq üçün Tibbi Tədqiqat Şurasından və əczaçılıq sənayesindən 3,5 milyon funt sterlinq yeni maliyyələşdirmə əldə edib. Tədqiqat sinir ağrısının biomarkerlərinə və bu yeni peptiddən istifadə edərək müalicə yanaşmalarına yönələcək.
Mənbə: İlkha