Alimlər müəyyən ediblər ki, ətraf mühitin temperaturu ilə bağlı xüsusi xatirələr beynin müəyyən hissəsində saxlanılır və istilik balansına və maddələr mübadiləsinə təsir göstərir. Bunun nə vaxt və necə baş verdiyini sizə xəbər veririk.
Trinity College Dublin-dən Tomas Ryanın rəhbərlik etdiyi beynəlxalq alimlər qrupu beynin aşağı temperaturlara məruz qalma xatirələrini necə qeyd etdiyini və maddələr mübadiləsini uyğunlaşdırmaq və bədənin istilik tarazlığını qorumaq üçün onlardan istifadə etdiyini kəşf edib.
“Medical Xpress” yazır ki, tədqiqat ilk dəfə soyuqdəymə ilə bağlı spesifik xatirələrin beyində saxlandığını və bədənin dəyişən ətraf mühit şəraitinə sonrakı reaksiyasını müəyyən etdiyini nümayiş etdirir.
Əldə edilmiş məlumatlar, piylənmə və onkologiya da daxil olmaqla, termorequlyasiya və metabolizmin pozulması ilə əlaqəli xəstəliklərin müalicəsi üçün yeni yanaşmalar hazırlamaq üçün imkanlar açır. Soyuq xatirələrin saxlanması və yada salınması mexanizmlərini kəşf etmək insan yaddaşının təbiəti və onun davranış reaksiyalarına və rifahına təsirini başa düşməyə imkan verir.
19-cu əsrin sonlarında rus fizioloqu İvan Pavlov heyvanlarda və insanlarda müxtəlif xarici stimulların bədən reaksiyaları ilə əlaqələndirilə biləcəyini nümayiş etdirən klassik kondisioner prinsipini kəşf edib. Məsələn, Pavlovun itləri zəng çaldıqda yemək gözləyərək tüpürcək ifraz etməyə başladılar. Bu prinsip nevrologiya və psixologiyada əsas hala gəlib.
Müasir tədqiqatlar ağrı, iltihab, qidalanma və infeksiya kimi fiziki vəziyyətlərin uzunmüddətli yaddaşını saxlayan engram adlanan xüsusi hüceyrə strukturlarının mövcudluğuna işarə edir. Yeni işin müəllifləri oxşar enqramların temperaturun qəbulu üçün də saxlanıla biləcəyini təklif etdilər. Belə xatirələrin mövcudluğu laboratoriya siçanlarının maddələr mübadiləsində baş verən dəyişiklikləri müşahidə etməklə eksperimental olaraq təsdiqlənib.Temperatur aşağı düşdükdə məməli orqanizmi maddələr mübadiləsi sürətini artırır və əlavə istilik əmələ gətirir. Alimlər aktiv genləri qeyd etmək üçün xüsusi texnikadan istifadə edərək, beynin hipokampus kimi tanınan bölgəsində “soyuq təcrübə”nin saxlanmasını təmin edən neyron sxemlərin əmələ gəlməsini izləyiblər. Hipokampusda müəyyən neyronların stimullaşdırılması siçanlarda istilik istehsalının aktivləşməsi ilə nəticələndi, bu hüceyrələr isə bu cavabı blokladı. Beləliklə, müəyyən edilmişdir ki, xüsusi neyron qrupları soyuqla bağlı uzunmüddətli yaddaşlardan məsuldur.
Piylənmədən xərçəng formalarına qədər çoxsaylı klinik xəstəliklər qəhvəyi yağ toxuması vasitəsilə termorequlyasiyanı manipulyasiya etməklə müalicə edilə bilər. Gələcəkdə insanlarda soyuq xatirələrin manipulyasiya edilməsinin terapevtik məqsədlər üçün maddələr mübadiləsini dəyişdirmək üçün yeni yollar təmin edə biləcəyini yoxlamaq vacib olacaq”, – tədqiqatın aparıcı müəlliflərindən biri olan doktor Aaron Duqlas yekunlaşdırır.
Mənbə: mail.ru