Cənubi Afrikanın Rəqabət Komissiyası texnologiya nəhəngi Google-u rəqabətə zidd təcrübələrdə və onlayn, televiziya və radio da daxil olmaqla yerli xəbər mediası üçün rəqəmsal reklam gəlirlərində günahkar bilib. Müvafiq olaraq, Google-dan ildə 500 milyon randa (27,29 milyon dollar) qədər təzminat ödəməsi tələb oluna bilər, Meta və X də cərimələnə bilər.
Cənubi Afrika Rəqabət Komissiyası Google-a rəqabətə zidd hərəkətlərinə və yerli media təşkilatlarına zərər verdiyinə görə sanksiyalar tətbiq edib.
16 aydır davam edən Media və Rəqəmsal Platformalar Bazar Təhqiqatı (MDDPI) çərçivəsində hazırlanan hesabatda Google-un Cənubi Afrikadakı yerli xəbər təşkilatlarına hər il 300-500 milyon rand (təxminən 16-27 milyon dollar) ödəməli olduğu bildirilib. Həmçinin bu ödənişin 3 ildən 5 ilədək davam etməsi tövsiyə olunub.
GOOGLE-IN ALQORITMİ YERLİ MEDİYAYA NECƏ TƏSİR ETDİ?
Komissiyanın qiymətləndirməsinə görə, Google-un alqoritmi qlobal xəbər təşkilatlarını ön plana çıxarsa da, yerli və icma mediasını kifayət qədər təmsil etmir.
Bu disbalansın son 14 ildə Cənubi Afrikanın media sektorunda ciddi tənəzzülə səbəb olduğu vurğulanıb.
Qeyd edilib ki, Google-un alqoritm dəyişiklikləri sayəsində Cənubi Afrikada xəbər məzmunundan illik 800-900 milyon rand (təxminən 43-49 milyon dollar) gəlir əldə edir. Ancaq yerli media qurumlarının bu prosesdə hər il 8-11 milyon dollar itirdiyi müəyyən edilib.
Komissiya üzvü Paula Fray bildirib ki, bu balanssız paylanma yerli media sektoruna böyük təzyiq göstərir.
Hesabatda sosial medianın Cənubi Afrikada ictimaiyyətin əsas xəbər mənbəyinə çevrildiyi də vurğulanıb. Komissiya izah etdi ki, bu təklif yerli xəbər məzmununu vurğulamaq və gəlir itkilərini kompensasiya etmək məqsədi daşıyır. Lakin hesabat hələ yekun deyil və maraqlı tərəflərin 6 həftə ərzində öz fikirlərini bildirmək hüququ var.
Rəqabət Komissiyası təkcə Google-a deyil, həm də X (keçmiş Twitter), YouTube, TikTok və Meta kimi texnologiya nəhənglərinə yerli xəbərləri sıradan çıxaran təcrübələrinə son qoymaları barədə xəbərdarlıq edib.
MDDPI prezidenti James Hodge, əks halda bu platformalara gəlirlərinin 5-10 faizi nisbətində vergi tutula biləcəyini bildirdi. Hodge vurğuladı ki, Google axtarış alqoritmlərini Cənubi Afrikadakı yerli mediaya üstünlük vermək üçün tənzimləməlidir.
TBMM Rəqəmsal Media Komissiyasının sədr müavini Nazım Elmas, xəbər məzmununun müəllif hüquqları ilə bağlı mühüm işlər gördüklərini ifadə edərək, “Xəbər hazırlamaq təkcə məlumat vermək deyil, həm də bir sənətdir. Rəqəmsal platformalar böyük qazanc əldə edərkən, bu dəyər məzmunu istehsal edənlərdə də özünü göstərməlidir” deyib.
Komissiya üzvü Elif Esen, Cənubi Afrikadakı rəqəmsal vergi təkliflərinin qlobal platformaların yerli media və texnologiya ekosisteminə təsirlərini tarazlaşdırmaq səylərinin əks olunduğunu bildirdi.
Türkiyənin də oxşar problem yaşadığını deyən Esen, ədalətli rəqabəti təmin etmək üçün tənzimləmələrin qaçınılmaz olduğunu vurğuladı.
Google əvvəllər yerli media təşkilatlarına qarşı rəqabət pozuntularına görə müxtəlif ölkələrdə cəzalarla üzləşib. Görkəmli hallardan bəziləri bunlardır:
- FEVRAL 2024: Axel Springer və Schibsted də daxil olmaqla 32 media qrupu, haqsız rəqabət nəticəsində gəlirlərini itirdikləri səbəbi ilə Google-a qarşı 2,1 milyard avroluq iddia qaldırdılar.
- MART 2024: Fransa Rəqabət Təşkilatı Google-u fransız nəşriyyatlarından məzmunlarına görə ədalətli ödəniş etmədiyinə görə 250 milyon avro cərimələdi.
- YANVAR 2025: Kanadada Google Onlayn Xəbərlər Qanunundan azad olmaq üçün Kanada Jurnalistika Kollektivinə 100 milyon Kanada dolları ödəməyə razılaşır.
Bu inkişaflar rəqəmsal platformalar və ənənəvi media arasında güc balansının qlobal miqyasda yenidən formalaşdırılmasına ehtiyac olduğunu göstərir. Cənubi Afrikanın Google-a qarşı qəbul etdiyi bu qərarın digər ölkələr üçün əsas göstərici olacağı gözlənilir.
Mənbə: Ahaber