Boliviyada 250 min ildir püskürməyən, lakin hələ də püskürmə əlamətləri göstərən Uturuncu vulkanının təbiəti və ətrafındakı “şapka” formalı deformasiya aydınlaşdırılıb.
And dağlarında yerləşən və “Zombi vulkanı” olaraq da tanınan Uturuncu uzun illərdir ki, iğtişaş əlamətləri göstərir. Zəlzələ və qaz emissiyaları kimi püskürmə riski altında olan vulkanın son dövrlərdəki fəaliyyətlərinin arxasında duran səbəbləri araşdıran elm adamları bu vulkanın gələcəyi ilə bağlı yeni məlumatlar əldə ediblər.
1990-cı illərdən bəri aparılan peyk radarı və GPS ölçmələri Uturuncu vulkanının ətrafındakı ərazinin Meksika papağı kimi şəklini dəyişdiyini göstərir. Vulkanik sistemin mərkəzi yüksəldikcə ətrafdakı torpaqlar çökür. “Proceedings of the National Academy of Sciences” jurnalında dərc olunan araşdırma nəticəsində məlum olub ki, son 50 ildə vulkanın mərkəzindəki torpaq hər il təxminən 1 santimetr qalxıb.
ABC News-a görə; Tədqiqatçılar bildirirlər ki, Yer kürəsində ən böyük maqma kütləsinə malik olan bu vulkan püskürsə, ciddi fəsadlar törədə və bölgədəki insanların həyatı üçün böyük risklər yarada bilər. Bununla belə, alimlər püskürmə ehtimalının az olduğunu bildirir və vulkanın hələ də təhlükəli dərəcədə aktiv olduğunu vurğulayırlar.
Tədqiqat zamanı vulkanların daxili quruluşunun öyrənilməsi üçün yeni üsul işlənib hazırlanmışdır. İnsan bədəninin tibbi təsvirində istifadə edilən üsullara bənzər bir yanaşma istifadə edilərək, Uturuncunun içindəki hərəkətlər seysmik dalğalardan istifadə edilərək üç ölçüdə xəritələndi. Beləliklə, yerin altındakı maye və qazların necə hərəkət etdiyi və vulkanın kraterinin bir az altında necə toplandığı ətraflı şəkildə görüldü.
Tədqiqatçılar qeyd ediblər ki, yeraltı hərəkətlər və aktivlik vulkanik sistemin mərkəzindəki deformasiyanı aydınlaşdırıb. Oksford Universitetinin Yer Elmləri Departamentindən Mike Kendall, “Nəticələrimiz vulkanların potensial təhlükələrini və ehtiyatlarını daha yaxşı başa düşmək üçün geofiziki və geoloji metodlardan necə istifadə oluna biləcəyini göstərir” deyə O, belə bir açıqlama verib.
Araşdırmalara görə, inkişaf etdirilən üsullar təkcə Uturuncu vulkanına deyil, Yer kürəsindəki 1400-dən çox aktiv vulkan və aktiv hesab edilməyən, lakin həyat əlamətləri göstərən onlarla vulkan üçün də tətbiq oluna bilər. Bu, alimlərə gələcək vulkan püskürmələrini daha effektiv proqnozlaşdırmağa imkan verəcək.
Mənbə: EnSonHaber